Lehçe: Bilinmeyen tarih dönemlerinde ana dilden uzaklaşarak ses, biçim ve yapı olarak ana dilden farklılık arz eden dil kollarına lehçe adı verilir. Örnek; Türk dili için: Çuvaşça, Yakutça. Bir dilin lehçeleri zaman içinde farklı dillere dönüşebilir.
     Şive: Bölgelere ve yörelere göre değişiklik gösteren, ana dilden ses ve biçim olarak değişiklik arz eden dil kollarına şive adı verilir. Örnek; Türkmenistan Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Tatar Türkçesi. Yazı dilindeki ayrılıkların derinleşmesi, farklı coğrafyalarda kültür değişmeleri şiveleri lehçelere dönüştürür.
     Ağız: Bir şive içerisinde var olan söyleyiş farklılığına ağız adı verilir. Örneğin Çorum ağzı, Antep ağzı, Trakya ağzı, Erzurum ağzı, Kastamonu ağzı vb.