1

 

Şimdi gökden yağmıyor da menn ü selvâ parasız

Kimse vermez kimseye dest-i tevellâ parasız

Olsa da yek-digere karşı temennâ parasız

Uğramaz semt-i hayâle mâlîhülyâ parasız

Çok uzunmuş geçmiyor şebhâ-yı yeldâ parasız

Zannedersem kaldı dünyâ, ehl-i dünyâ parasız

 

                         2

 

Yüklenir bilmem kime vizr ü vebâli âlemin

Para etmez elindeki mâl u menâli âlemin

Parasızlıkdan müvellid her melâli âlemin

Parasızlıkla diger-gûn oldu hâli âlemin

Leyle-i hublâ-yı ümmîd ü hayâli âlemin

Pek kısırdır eylemez tevlîd-i dünyâ parasız

 

                         3

 

Öyle müzmin şekle girmişdir ki bu dâu’n-nukûd

Ölmüyormuş mikrobu telkîh ile taht’el-culûd

Şâyet olmazsa şifâ âsârı az, çok rû-nümûd

Der ki Mevlâ’ya yükselmezse esvât-ı dürûd

Kış günü ehl-i maâşâta muhakkakdır cümûd

Çünkü kalmışdır erâmille yetâmâ parasız

 

                         4

 

Eski sarfiyyâtımız hep bezr ü isrâfât imiş

Hep o evsâf-ı civânmerdânemiz tâmât imiş

Bezr ü isrâfın sonu eyvâh imiş, heyhât imiş

Üss-i tedbîr maîşet-i iktisâdiyât imiş

Yer yüzünde para hakkâ kâfil-i hâcât imiş

Kalb-i âşıkda bile yanmaz süveydâ parasız

 

                         5

 

Açdı bâb-ı ihtiyâcı ilm-i sarfı bilmemek

Varta-yı iflâsa düşdük bâydan mihrâba dek

Nahvî yoksa müflisin i’râb kabûl itmez dimek

Çekdi erbâb-ı maâşı sîgâya kambur felek

Sen de geç i’lâlden, idgâmdan geçme emek

Şimdi mollam geçmiyor suğrâ ve kübrâ parasız

 

                         6

 

Doğmuyor mihr-i tesellâ matla’-i âmâldan

Gelmiyor iksîr-i kimyâ nokta-i cemmâldan

Çıkmıyor ümmîde uygun şey kitâb-ı fâldan

Ders-i ibret almağa tâlib isen hemhâldan

Ab-ı rû dökme efendi defter-i bakkâldan

Kâbil olmaz bir zamân „anhâ vü minhâ parasız

 

                         7

 

Paradır hâkim übüvvetde, bünüvvetde bile

Paradır nâfiz karâbetde uhuvvetde bile

Paradır elhân-sebrâ sahn-ı mahabbetde bile

Paradır fermân-revâ bezl-i mürüvvetde bile 

İtbâ’-i mesnûn iken, dûş-i hamiyyetde bile

Gitmez oldu makbere tabut-ı mevtâ parasız

 

                         8

 

Para yoksa yok dimekdir kimsede nâd u zevâd

Paradır dünyâda her şeye medâr-ı istinâd

Çok mudur dinse ona: aslü’l-i’mâd adl ü dâd

Paradır akdâ’l-kudât her diyâr ve her bilâd

Mümkün olmaz parasız fasl-ı de’âvî-i ibâd

Olsa da çokdan beri iftâ vü fetvâ parasız

 

                         9

 

Parasızlıkmış cihânda derd-i serdin a’zamı

Parasızlıkmış yakan her cem ü ferd-i âdemi

Parasızlıkmış yıkan gülğen-sarây-ı âlemi

Parasızlıkmış bütün îlâd iden hemm ü gamı

Başladı pek dehşet-âver parasızlık mâtemi

Para itmiş şimdi elfâz-ı tesellâ parasız

 

                         10

 

Nerde bilmem kâğıdı altun yapan simyâgerân

Oldular da cümlesi birden bire gözden nihân

Altunı kırtâsa tebdîl etdi ebnâ-yı zamân

Sırr-ı fi-asra karŞı toplanub biz de hemân

Diz çöküb tilmîz olurduk, el öperdik ân be ân

Çıksa bir er eylese talîm-i simyâ parasız

 

                         11

 

Seyre dal, çengâl-i kasâba asılmış etleri

Def-i cu‟un çâresi ancak odur şimdengeri

İktifâ et şemme-i yekbâr ile dühn-teri

Dâne-i zeytûn imiş cu’ân-ı fakrın dilberi

Görme rüyâda bile simm ü zer hoş manzarı

Çünkü kimse etmiyor tabîr-i rüyâ parasız

 

                         12

 

Parasızdır şimdi Vicdânî bütün ehl-i maâş

Kaplamışdır hepsini sertâbpâ bir irtiâş

İtmemek kâbil midir şu hâlete karŞı telâş

Pey vuran yok çıksa da bâzâra minderle farâş

Va‟de-i imhâl ehl-i sevk ise pek dilhırâş

Koyma yâr Rab! Kimseyi dünyâda aslâ parasız

 

(fâilâtün / fâilâtün / fâilâtün / fâilün)

Âmin.

Bursa

23/24 Kanun-ı Evvel 1326

 

İfâde-i Nâzım

 

Eski jandarma kumandanlarından Âgah PaŞa merhum otuz bu kadar sene evvel bu vezn ve kafiyede  bir  manzume yazmışdır.  Merhum, zamanımızın  parasızlığını idrak itmiş olsa  idi herhalde bir “parasız” divanı vücuda getirirdi.