Edib Ahmed Yükneki ve Atabet'ül Hakâyık
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
Türk dili ile yazılmış Türk-İslâm döneminin ilk örneklerinden olan Atebetü’l-Hakayık, çok kıymetli bir dil yadigârlarımızdır. Türk dili târihi ile alâkalı olarak 12. yüzyıldan günümüze ışık tutmak, bilgi aktarmak gibi bir vazife görmektedir. Karahanlı Türkçesi ile İslâm inancının prensiplerinin manzum olarak sunulduğu metin, dönemin diline dair birçok teknik bilgiyi de bünyesinde barındırmaktadır. Bu derece kıymetli bir eser ile alakalı çalışmaların, kitabın hak ettiği miktarda olmaması, üzücüdür.
Atebetü’l-Hakayık’ın Türkiye’de kitap olarak ilk defa basılışının 100. yıl dönümü vesilesiyle gerçekleştirilen bu çalışma ile önce Cenâb-ı Allah’ın rızâsı, sonra da az sayıdaki incelemelere küçük bir katkıda bulunmak murad edilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığından Öğretmenlere Kitap Tavsiyesi
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
░ Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından öğretmenlerin okuması için örnek bir kitap listesi hazırlandı. Hazırlanan kitap listesi içerisinde 49 kitap yer alıyor. 49 kitap arasında İsmal Bey Gaspıralı’nın “Eğitim Yazıları” adlı kitabı da var. "Eğitim Yazıları" kitabı Ötüken Neşriyat tarafından basıldı. İsmail Bey Gaspıralı'nın eğitim konuları hakkında yazdığı makale ve yazıları ise Yavuz Akpınar "Eğitim Yazıları" adlı kitapta birleştirdi.
MEB Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü ile İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünün hazırlamış olduğu seminer çalışmaları, mesleki eğitimler, etkinlik ve programlarda öğretmenlerin okuması gereken kitaplar güncellendi. Öğretmenler için tavsiye edilen kitaplar listesinde 49 kitap yer alıyor.
Devamını oku: Milli Eğitim Bakanlığından Öğretmenlere Kitap Tavsiyesi
Avrasya Edebiyat Forumu
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
░ Kazakistan'ın başkenti Astana'da "Çağdaş Dünyada Sözün Enerjisi" temalı Avrasya Edebiyat Forumu Astana'da Kongre Sarayı'nda başladı.
Kazakistan Yazarlar Birliği ile Kazakistan Kültür ve Spor Bakanlığının işbirliğinde Bağımsızlık Sarayı'nda düzenlenen forumun açılışına Kazakistan Kültür ve Spor Bakanı Arıstanbek Muhamediulı, Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği (İLESAM) Genel Başkanı Mehmet Nuri Parmaksız, Avrasya Yazarlar Birliği Başkanı Yakup Ömeroğlu ve Kazak şair Oljas Suleymanov'un yanı sıra Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Rusya, Macaristan, Letonya, Litvanya, İngiltere ve diğer ülkelerden edebiyatçı ve yazarlar katıldı.
Kazak Şair Mağcan Cumabay'ın Şiirleri
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
Kazakların Abay’dan sonraki en büyük şairi kabul edilen Magcan CUMABAY’ın “Uzaktaki Kardeşime” adlı şiiri, Kazakların o dönemde yaşadığı büyük sıkıntılara rağmen, soydaş-kardeş Türkiye’nin Çanakkale Savaşı ve sonrasında içinde bulunduğu zor durumu yüreğinde hissederek yazılmış tarihî bir edebî eserdir. Bugünkü kuşaklar, kardeşlik bağının ne kadar önemli olduğunu Magcan’ın bu şiirinde görmekte. Magcan’ın Türkiye’de çok sevildiğinin bir göstergesi ise, Atayurtta onun eserleri 50 yıl boyunca (Sovyetler döneminde) yasaklanırken Anadolu topraklarında bayraklaştırılmıştır. Bağımsızlıktan sonra Magcan’ın Kazakistan dışındaki ilk heykeli de Ankara Keçiören’de dikilmiştir. Türkiye Türklerinin Mağcan’a göstermiş olduğu bu saygı tüm Kazakları gururlandırmaktadır.
2. Uluslararası Hazar Tiyatro Festivali
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
Festival, 13 Eylül Perşembe günü, Hazar ülkeleri tiyatro yöneticileri, sanatçıları ve basın mensuplarının katılımlarıyla Aktau N. Janturin Mangistau Vilayet Müzikal Dram Tiyatrosunda gerçekleştirilen açılış etkinliği ile başladı.
Aktau Dram Tiyatrosuna ismini veren N. Janturin’in doğumunun 90. Yılına ithaf edilen festival kapsamında sahnelenen ilk temsil Azerbaycanlı yazar Hüseyin Cavid’in kaleme aldığı ‘’İblis’’ adlı eser oldu. Eseri , Tataristan’dan(RF) S. Amutbayev Menzelin Devlet Tatar Dram Tiyatrosu oyuncuları sahneledi. Bu yılki festivale İran’dan katılan ‘‘Bileh Savar Barbod Tiyatro Grubu’, festivalin ilk gününde sahne alan bir başka tiyatro oldu. İranlı sanatçılar ‘’Kendini Benden Aldın’’ adlı eserle festivale katıldı.
TÜRKSOY ve Kazakistan’ın Mangistau Vilayeti Valiliği işbirliğinde gerçekleştirilen festival, ilk gün temsillerinin arından resmi açılış programı ile devam etti. Hazar Denizi kıyısında bulunan Açık Hava Tiyatrosu’nda gerçekleştirilen açılışa çok sayıda seyirci katıldı. Düzenlenen törende Mangistau Eyaleti Valisi Erali Lukpanuli Tuğjanov ve TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov’un yanı sıra festivale katılan ülkelerden tanınmış sanatçılar da yer aldı.
Bolu'da, “Köroğlu” Konferansı Düzenlendi
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
░ Bolu’da bu yıl 6’ncısı gerçekleştirilen “Marka Şehir Bolu ve Uluslararası Köroğlu Festivali” etkinlikleri kapsamında “Köroğlu Konferansı” düzenlendi. Bolu Belediyesi Nikah Salonu’nda, Bolu Belediye Başkanı Alaaddin Yılmaz'ın evsahipliğinde düzenlenen konferansa TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Fırat Purtaş, Belediye Başkan Yardımcısı Emine Davarcıoğlu, daire amirleri, basın mensupları ve vatandaşlar katıldı.
Okullar Açıldı
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
Yavrularımızın geleceğini en iyi ve en güzel şekilde sağlamak için durmadan usanmadan çalışan öğretmenlerimize, öğrencilerimize, velilerimize ve ülkemize hayırlı olmasını diliyoruz.
Osmanlı Arşivi'nde Yanlış Hesap Ankara'dan Döndü
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
Devamını oku: Osmanlı Arşivi'nde Yanlış Hesap Ankara'dan Döndü
Şair Mehmet Zeki Akdağ'ı Kaybettik (28 Haziran 1929 - 29 Ağustos 2018)
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
Mehmet Zeki Akdağ, Karaman’ın Ermenek İlçesi’nin Göktepe Kasabası’nda 1929 yılında dünyaya gelen Akdağ’ın ilk şiiri 1947’de Erciyes Dergisi’nde yayınlandı.
Devamını oku: Şair Mehmet Zeki Akdağ'ı Kaybettik (28 Haziran 1929 - 29 Ağustos 2018)
Samim Kocagöz Roman Ödülü Gönül Çatalcalı'nın Oldu
- Ayrıntılar
- Kategori: Haberler
Karşıyaka Belediyesi Edebiyat Ödülleri kapsamında bu yıl ilk kez verilen ‘Samim Kocagöz Roman Ödülü’nün kazananı belli oldu. Türk edebiyatının seçkin isimlerinden oluşan jüri tarafından, Gönül Çatalcalı’nın ‘Eşiktekiler’ adlı eseri ödüle layık görüldü.
Devamını oku: Samim Kocagöz Roman Ödülü Gönül Çatalcalı'nın Oldu
Page 8 of 75
Ahmet Hamdi Tanpınar - Huzur (Roman Özeti)
Çarşamba, 02 Ekim 2019
Eserin Adı: Huzur Yazarı : Ahmet Hamdi Tanpınar Basım Yeri ve Tarihi: Dergah Yayınları, İstanbul, 2011 (19. Baskı) 1. Eserin Konusu: Bir dünya görüşüne, bir hayat nizamına kavuşamamış Cumhuriyet aydınlarının "huzursuzlukları"nı dile getiren roman. Huzur'un kahramanlarından Mümtaz roman boyunca kendisini "huzur"a kavuşturacak bir "iç nizam"ı aramaktadır. Eserde hastalık, ölüm, tabiat, kozmik unsurlar, medeniyet, sosyal meseleler, çeşitli ruh halleri ve estetik fikirler iç içe verilir. Ancak bütün bunların üzerinde romana hâkim olan Mümtaz'la Nuran'ın aşklarıdır. İstanbul bu aşkın yaşandığı çevre olmaktan çıkarak, âdeta bir roman kahramanı gibi ele alınır. 2.Eserin Özeti: Kurtuluş Savaşı sırasında babası bir Rum tarafından öldürülen Mümtaz, daha sonra şehrin düşeceğinin anlaşılması üzerine annesiyle birlikte şehri terk eder. Gittikleri yer ise Akdeniz Bölgesi’nde bir yerdir. Mümtaz buraya kısa bir sürede alışır ve birçok arkadaş edinir. Burada kaldığı süre içersinde boş zamanlarını, evinin yakınındaki kayalıklara oturup, denizi seyretmekle geçirir ve bol bol kitap okur. Takip eden günlerde annesi vefat eder. Annesinin ölümünden sonra Mümtaz kimsesiz kalır. Yapacak tek şey onu akrabalarının bulunduğu İstanbul’a göndermektir. Sonunda o gün gelir ve Mümtaz’ı eski bir memur ve karısına teslim ederek onu İstanbul’a götürecek olan vapura bindirirler İstanbul’a vardığında onu amcasını oğlu İhsan ve yengesi karşılar. İhsan ise Mısır’daki esirliğinden yeni dönmüş ve hastadır. Mümtazın hatırladığı tek şey ise İhsan’ın sadece ismidir. Mümtaz’I evinde bir odaya yerleştirirler fakat önceki gibi buraya çabuk alışamaz. Ertesi sene mümtazın kaydını Galatasaray Lisesine yaparlar. Tarih dersine de İhsan girmektedir ve bu yüzden tarih dersi onun için evde de devam eder. Bazı nedenlerden dolayı son sene yatılı okumaktan vazgeçer. Okulu bitirdikten sonra kendini geliştirmeye devam eder. Bir sabah Mümtaz hayatına yön verecek kadın olan Nuran ile tanışır. Nuran evlidir ama Fahri’nin Emma adında bir Rum kadını ile olan ilişkisi nedeniyle kızı Fatma ile birlikte yalnız yaşamaktadır. Bu yüzden Fahri ile olan evlilikleri bitmek üzeredir. Mümtaz ile Nuran kendilerini birbirlerine çok yakın bulurlar ve aralarındaki ilişki gün geçtikçe ilerler.Şimdi Mümtazın kötü giden bu hayatında ayakta kalmasını sağlayan üç şey vardır: Dünya Savaşı’nın çıkmama ümidi, İhsan’ın yaşamaması ve deliler gibi sevdiği Nuran’ın varlığı fakat bu aşkı itemeyen Adile her fırsatta Nuran ile Mümtaz’ın beraberliklerine son vermek için elinden gelen her şeyi yapar.Hatta Nuran ile kısa bir süre de olsa bu oyunlara aldanır ve Mümtaz’ı takmamaya başlar.daha sonra yaptığı hataların farkına varır.Tüm bu olaylar süregelirken,Adile’nin kocası Suat da Nuran’a aşık olur ve Mümtaz ile evlenmesini istemez. Mümtaz ve Nuran, bir gün küçük bir boğaz gezintisi dönüşü, Suat’ın kendisini astığını görürler. Manzara acı vericidir. Bu olaydan sonra Nuran mutlu olamayacaklarını ve ayrılmaları gerektiğini Mümtaz’a anlatır. Mümtaz kabul etmese de Bursa’ya, annesinin yanına gider. Mümtaz için hayat çekilmez olmuştur. Bu arada Mümtaz kendisini hasta olan İhsan’a adar. Devamlı onunla ilgilenir ve elinden gelen her şeyi yapmaya çalışır. Bir gün İhsan iyice fenalaşır. Mümtaz askeri bir doktor bulur ve eve getirir. Doktor İhsan’a ilaç yazar ve onları almasını ister. Mümtaz bunları almak için yola koyulur. Bu sırada da Suat aklına gelir. Aralarında Nuran ile ilgili bir konuşma geçer. Konuşma sonunda Suat Mümtaz’a vurur ve Mümtaz yere düşer. Mümtaz kanlar içinde kalmış ve ilaçları kırmıştır. Eve döndüğünde ise İhsan iyileşmiş ve ilaca gerek kalmamıştır. Fakat bu sırada radyodan Dünya Savaşı’nın başladığı haberleri yükselir. Mümtaz çıldırır ve üst kattaki odasına çıkar. 3.Eserin Ana Fikri: Gerçek aşkı bulmak çok zordur. Bulmak ve bunu devam ettirmek ise ayrı bir meseledir. Çünkü hayat inişlerle ve çıkışlarla doludur. İnsanın önüne beklenmedik yer ve zaman da engeller çıkabilir. Ama biz yine de yılmamalıyız ve sorunlarla mücadele etmeliyiz. 4. Eserdeki Olayların ve Şahısların Değerlendirilmesi: Mümtaz: Küçük yaşta annesini ve babasını kaybetmiştir. Küçüklüğünden beri kitapları çok seven ve hayal dünyası geniş biridir. Dünya savaşının başlaması, sevgilisiyle ayrılmaları ve amcasının oğlu ihsan’ın ölümü onu yıkar. Nuran: Kocasından ayrılan ve karşısına çıkan Mümtaz ile yeniden hayata dönen neşeli bir kadındır. Fakat değişik sorunlar yüzünden aşklarını anlaşarak bitirmişlerdir. İhsan: Bir ayağı sakat olan İhsan sohbeti hoş biridir. Eskiye hayran ve dostları ile muhabbet etmeyi seven biridir. Suat: Neyi, nerede, nasıl ve ne zaman yapacağını bilemeyen, bilinçsiz birisidir. Değişik bir kişiliğe sahip ve neden hoşlandığını bilmeyen biridir. 5.Eser Hakkındaki Şahsi Görüşler: Eserde geçen olayları tam anlamıyla gerçekçi buldum. Gerçek bir aşk ancak bu kadar güzel anlatılabilir. 6.Yazar Hakkında Kısa Bilgi: 23 Haziran 1901'de İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nden 1923'te mezun oldu. Erzurum, Konya ve Ankara liseleriyle, Gazi Eğitim Enstitüsü ve Güzel Sanatlar Akademisi'nde edebiyat öğretmenliği yaptı, aynı akademide estetik ve sanat tarihi dersleri verdi. 1939'da İstanbul Üniversitesi'ne Yeni Türk Edebiyatı Profesörü olarak atandı. Maraş Milletvekili olarak 1942-1946 yıllarında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bulundu. Bir süre Milli Eğitim Bakanlığı Müfettişliği yaptı ve Güzel Sanatlar Akademisinde eski görevinde çalıştıktan sonra 1949 yılında İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne yeniden döndü. Bu görevde iken 24 Ocak 1962'de İstanbul’da öldü. Eserleri: Şiirleri: Bütün Şiirleri (1976-1981) Romanları: Mahur Beste (1944-1975), Huzur (1949-1983), Sahnenin Dışındakiler (1973), Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1961-1977), Aydaki Kadın (1987) Hikâyeleri: Abdullah Efendi'nin Rüyaları (1943-1983), Yaz Yağmuru (1955-1983), Hikayeler (Kitaplaşmayan iki hikayesiyle birlikte tüm öyküleri, 1983) Denemeleri: Beş Şehir (1946-2001), Edebiyat Üzerine Makaleler (1969-1977) Anı: Yaşadığım Gibi (1970-1977) Edebiyat Tarihi: Tevfik Fikret (1937-1944), Namık Kemal (1942), Yahya Kemal (1940-1982), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (1942-1985)
Çarşamba, 02 Ekim 2019
Eserin Adı: Huzur Yazarı : Ahmet Hamdi Tanpınar Basım Yeri ve Tarihi: Dergah Yayınları, İstanbul, 2011 (19. Baskı) 1. Eserin Konusu: Bir dünya görüşüne, bir hayat nizamına kavuşamamış Cumhuriyet aydınlarının "huzursuzlukları"nı dile getiren roman. Huzur'un kahramanlarından Mümtaz roman boyunca kendisini "huzur"a kavuşturacak bir "iç nizam"ı aramaktadır. Eserde hastalık, ölüm, tabiat, kozmik unsurlar, medeniyet, sosyal meseleler, çeşitli ruh halleri ve estetik fikirler iç içe verilir. Ancak bütün bunların üzerinde romana hâkim olan Mümtaz'la Nuran'ın aşklarıdır. İstanbul bu aşkın yaşandığı çevre olmaktan çıkarak, âdeta bir roman kahramanı gibi ele alınır. 2.Eserin Özeti: Kurtuluş Savaşı sırasında babası bir Rum tarafından öldürülen Mümtaz, daha sonra şehrin düşeceğinin anlaşılması üzerine annesiyle birlikte şehri terk eder. Gittikleri yer ise Akdeniz Bölgesi’nde bir yerdir. Mümtaz buraya kısa bir sürede alışır ve birçok arkadaş edinir. Burada kaldığı süre içersinde boş zamanlarını, evinin yakınındaki kayalıklara oturup, denizi seyretmekle geçirir ve bol bol kitap okur. Takip eden günlerde annesi vefat eder. Annesinin ölümünden sonra Mümtaz kimsesiz kalır. Yapacak tek şey onu akrabalarının bulunduğu İstanbul’a göndermektir. Sonunda o gün gelir ve Mümtaz’ı eski bir memur ve karısına teslim ederek onu İstanbul’a götürecek olan vapura bindirirler İstanbul’a vardığında onu amcasını oğlu İhsan ve yengesi karşılar. İhsan ise Mısır’daki esirliğinden yeni dönmüş ve hastadır. Mümtazın hatırladığı tek şey ise İhsan’ın sadece ismidir. Mümtaz’I evinde bir odaya yerleştirirler fakat önceki gibi buraya çabuk alışamaz. Ertesi sene mümtazın kaydını Galatasaray Lisesine yaparlar. Tarih dersine de İhsan girmektedir ve bu yüzden tarih dersi onun için evde de devam eder. Bazı nedenlerden dolayı son sene yatılı okumaktan vazgeçer. Okulu bitirdikten sonra kendini geliştirmeye devam eder. Bir sabah Mümtaz hayatına yön verecek kadın olan Nuran ile tanışır. Nuran evlidir ama Fahri’nin Emma adında bir Rum kadını ile olan ilişkisi nedeniyle kızı Fatma ile birlikte yalnız yaşamaktadır. Bu yüzden Fahri ile olan evlilikleri bitmek üzeredir. Mümtaz ile Nuran kendilerini birbirlerine çok yakın bulurlar ve aralarındaki ilişki gün geçtikçe ilerler.Şimdi Mümtazın kötü giden bu hayatında ayakta kalmasını sağlayan üç şey vardır: Dünya Savaşı’nın çıkmama ümidi, İhsan’ın yaşamaması ve deliler gibi sevdiği Nuran’ın varlığı fakat bu aşkı itemeyen Adile her fırsatta Nuran ile Mümtaz’ın beraberliklerine son vermek için elinden gelen her şeyi yapar.Hatta Nuran ile kısa bir süre de olsa bu oyunlara aldanır ve Mümtaz’ı takmamaya başlar.daha sonra yaptığı hataların farkına varır.Tüm bu olaylar süregelirken,Adile’nin kocası Suat da Nuran’a aşık olur ve Mümtaz ile evlenmesini istemez. Mümtaz ve Nuran, bir gün küçük bir boğaz gezintisi dönüşü, Suat’ın kendisini astığını görürler. Manzara acı vericidir. Bu olaydan sonra Nuran mutlu olamayacaklarını ve ayrılmaları gerektiğini Mümtaz’a anlatır. Mümtaz kabul etmese de Bursa’ya, annesinin yanına gider. Mümtaz için hayat çekilmez olmuştur. Bu arada Mümtaz kendisini hasta olan İhsan’a adar. Devamlı onunla ilgilenir ve elinden gelen her şeyi yapmaya çalışır. Bir gün İhsan iyice fenalaşır. Mümtaz askeri bir doktor bulur ve eve getirir. Doktor İhsan’a ilaç yazar ve onları almasını ister. Mümtaz bunları almak için yola koyulur. Bu sırada da Suat aklına gelir. Aralarında Nuran ile ilgili bir konuşma geçer. Konuşma sonunda Suat Mümtaz’a vurur ve Mümtaz yere düşer. Mümtaz kanlar içinde kalmış ve ilaçları kırmıştır. Eve döndüğünde ise İhsan iyileşmiş ve ilaca gerek kalmamıştır. Fakat bu sırada radyodan Dünya Savaşı’nın başladığı haberleri yükselir. Mümtaz çıldırır ve üst kattaki odasına çıkar. 3.Eserin Ana Fikri: Gerçek aşkı bulmak çok zordur. Bulmak ve bunu devam ettirmek ise ayrı bir meseledir. Çünkü hayat inişlerle ve çıkışlarla doludur. İnsanın önüne beklenmedik yer ve zaman da engeller çıkabilir. Ama biz yine de yılmamalıyız ve sorunlarla mücadele etmeliyiz. 4. Eserdeki Olayların ve Şahısların Değerlendirilmesi: Mümtaz: Küçük yaşta annesini ve babasını kaybetmiştir. Küçüklüğünden beri kitapları çok seven ve hayal dünyası geniş biridir. Dünya savaşının başlaması, sevgilisiyle ayrılmaları ve amcasının oğlu ihsan’ın ölümü onu yıkar. Nuran: Kocasından ayrılan ve karşısına çıkan Mümtaz ile yeniden hayata dönen neşeli bir kadındır. Fakat değişik sorunlar yüzünden aşklarını anlaşarak bitirmişlerdir. İhsan: Bir ayağı sakat olan İhsan sohbeti hoş biridir. Eskiye hayran ve dostları ile muhabbet etmeyi seven biridir. Suat: Neyi, nerede, nasıl ve ne zaman yapacağını bilemeyen, bilinçsiz birisidir. Değişik bir kişiliğe sahip ve neden hoşlandığını bilmeyen biridir. 5.Eser Hakkındaki Şahsi Görüşler: Eserde geçen olayları tam anlamıyla gerçekçi buldum. Gerçek bir aşk ancak bu kadar güzel anlatılabilir. 6.Yazar Hakkında Kısa Bilgi: 23 Haziran 1901'de İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nden 1923'te mezun oldu. Erzurum, Konya ve Ankara liseleriyle, Gazi Eğitim Enstitüsü ve Güzel Sanatlar Akademisi'nde edebiyat öğretmenliği yaptı, aynı akademide estetik ve sanat tarihi dersleri verdi. 1939'da İstanbul Üniversitesi'ne Yeni Türk Edebiyatı Profesörü olarak atandı. Maraş Milletvekili olarak 1942-1946 yıllarında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bulundu. Bir süre Milli Eğitim Bakanlığı Müfettişliği yaptı ve Güzel Sanatlar Akademisinde eski görevinde çalıştıktan sonra 1949 yılında İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne yeniden döndü. Bu görevde iken 24 Ocak 1962'de İstanbul’da öldü. Eserleri: Şiirleri: Bütün Şiirleri (1976-1981) Romanları: Mahur Beste (1944-1975), Huzur (1949-1983), Sahnenin Dışındakiler (1973), Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1961-1977), Aydaki Kadın (1987) Hikâyeleri: Abdullah Efendi'nin Rüyaları (1943-1983), Yaz Yağmuru (1955-1983), Hikayeler (Kitaplaşmayan iki hikayesiyle birlikte tüm öyküleri, 1983) Denemeleri: Beş Şehir (1946-2001), Edebiyat Üzerine Makaleler (1969-1977) Anı: Yaşadığım Gibi (1970-1977) Edebiyat Tarihi: Tevfik Fikret (1937-1944), Namık Kemal (1942), Yahya Kemal (1940-1982), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (1942-1985)
Ahmet Haşim - Merdiven
Cuma, 11 Ekim 2019
Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprakVe bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak… Sular sarardı… Yüzün perde perde solmaktaKızıl havâları seyret ki akşam olmakta… Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güllerDurur alev gibi dallarda kanlı bülbüllerSular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer? Bu bir lisân-ı hafîdir ki rûha dolmakta Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta…(Piyale, 1926)Vezin: Mefâilün / feilâtün / mefâilün / fâilün (fâ’lün)
Cuma, 11 Ekim 2019
Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprakVe bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak… Sular sarardı… Yüzün perde perde solmaktaKızıl havâları seyret ki akşam olmakta… Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güllerDurur alev gibi dallarda kanlı bülbüllerSular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer? Bu bir lisân-ı hafîdir ki rûha dolmakta Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta…(Piyale, 1926)Vezin: Mefâilün / feilâtün / mefâilün / fâilün (fâ’lün)
Ali Şîr Nevâî - Gazel (Cânân Kâmeti)
Cuma, 11 Ekim 2019
Gülşen içre cilve-i nâz etse cânân kâmetiTufrâğ olgan sâyedek serv-i hırâman kâmetiNâzenîn kadding tiriklik gülşenining nahlidürServ u tubi sendek olmaknıng ne imkân kâmetiServdek uksuni ahzar birle Leylî kaddidür,Tâkdek yüz hem bile Mecnûn-i üryân kâmetiGerçi kâmet çekseler, ilge bolur meyli namâzVah ki din kasdı kılur ul nâmüsülmân kâmetiVasl şâmı ravşan oldı pertev-i ruhsarudınYok aceb, desem erür şem-i şebistân kâmetiDehr elidek egridürler şuhler baştın ayâkTik nazarda tuz ekin ul ahd-i yalğân kâmetiEy Nevâî, hublar kaddide yoktur i'tidâlNege ohşar servdin undurrak insân kâmeti.Özbek Latin alfabesiyle
Cuma, 11 Ekim 2019
Gülşen içre cilve-i nâz etse cânân kâmetiTufrâğ olgan sâyedek serv-i hırâman kâmetiNâzenîn kadding tiriklik gülşenining nahlidürServ u tubi sendek olmaknıng ne imkân kâmetiServdek uksuni ahzar birle Leylî kaddidür,Tâkdek yüz hem bile Mecnûn-i üryân kâmetiGerçi kâmet çekseler, ilge bolur meyli namâzVah ki din kasdı kılur ul nâmüsülmân kâmetiVasl şâmı ravşan oldı pertev-i ruhsarudınYok aceb, desem erür şem-i şebistân kâmetiDehr elidek egridürler şuhler baştın ayâkTik nazarda tuz ekin ul ahd-i yalğân kâmetiEy Nevâî, hublar kaddide yoktur i'tidâlNege ohşar servdin undurrak insân kâmeti.Özbek Latin alfabesiyle
Elif Yavaş - Kaz Dağı’nın Elif Kızı
Pazar, 29 Eylül 2019
Hadi çık gel papatyam! Yağmurlar dindi, selâma durdu altın sarısı güneş. Beyaz taç yapraklarını endamında savur da gel, salına salına dalgalansın o mis mi mis kıvamdaki hafifimsi kokun. Yemyeşil çimenlere uzanan gençlik ateşinin alevlenen iklimini kucakla yüreğimize. Mum kokulu akşamlara armağan olsun vazomdaki kokun, keman sesinin ezgisine hülya(lan)sın özel günlerin tatlılığı. Çukurova’nın pamuksu dokunuşu Kaz Dağlarının papatya tarlalarında buluşsun da altın sarsısı parıltın olgun başaklara türkü olsun renginle. Gönül gazelimden edebî sevgi sözcükleri aksın da gençler koparmasın o narin taç yapraklarını. “Seviyor, sevmiyor…” diye dünyalık papatya falı uğruna her kim senin yapraklarına zarar verirse gönlüm incinir. Yüreğime hüzün cemresi düşer, papatyaya ağlar dilim. Lavanta kokulu evlerin sümbül rengi duvarlarına konuk ol ansızın, eski bir radyodaki Anadolu türküsünü mırıldansın çiçeksi ruhumuz. Çocukluğum firar eder zemheri vurgunu saf dünyama, masumiyetin şurupsu tadında ballanır anılarım. Annemin, saçlarımı masalsı okşayışındaki ürpertilere dolanır papatya sarısı saçlarım. Altın sarısı, upuzun saçlarım Elifçe düşlerle elifnağme besteler, nağmelerin ritminde dans eder içim. Hadi tut ellerimi de kalk gidelim sarıpapatyam! Çanakkale’nin şehit topraklarından yol alalım, ver elini Anadolu… Şirin ilçemiz Yenice’de buluşalım. Kır çiçeklerinden süsler yapalım, papatya tacımız olsun bir de. Tozlu raflara saklandı naftalin kokulu anılarım. Özel günlerimi sarı sayfalı eski kitapların arasında kuruttum. Ebediyen benim olan hatıralarda toplandı ellerim. Hey azizim/hemşerim, Kaz Dağlarının Sarı Kız Efsanesindeki o sarı kızım işte ben! Altın sarısı saçlarımı efil efil rüzgâra savurup da göz kamaştıran dalgalı saçlarıma papatya taçları ördüm, Kaz Dağı’nın Elif Kız’ı olup elif harfi gibi dimdik yüceldi bakışlarım. Papatyanın gelinciğe sevdası, nazlı ve kibar dünyamdaki hülyalarla derya oldu. Merhaba sarı papatyam! Hoş geldin Elif Kız, hoş geldin Kaz Dağı’ndan Çanakkale’ye uzanan ışık saçan kız! 05 Kasım 2018 – Pazartesi Bigadiç 1. Kitap Fuarı – “Bigadiç Kitap Festivali” Başladı ( 05 Kasım -11 Kasım 2018 ) Yer: Bigadiç Belediye Kültür Salonu (Burcu Kafe), Festival 1 Hafta Sürecek. Bigadiç İlçesi / BALIKESİR / TÜRKİYE
Pazar, 29 Eylül 2019
Hadi çık gel papatyam! Yağmurlar dindi, selâma durdu altın sarısı güneş. Beyaz taç yapraklarını endamında savur da gel, salına salına dalgalansın o mis mi mis kıvamdaki hafifimsi kokun. Yemyeşil çimenlere uzanan gençlik ateşinin alevlenen iklimini kucakla yüreğimize. Mum kokulu akşamlara armağan olsun vazomdaki kokun, keman sesinin ezgisine hülya(lan)sın özel günlerin tatlılığı. Çukurova’nın pamuksu dokunuşu Kaz Dağlarının papatya tarlalarında buluşsun da altın sarsısı parıltın olgun başaklara türkü olsun renginle. Gönül gazelimden edebî sevgi sözcükleri aksın da gençler koparmasın o narin taç yapraklarını. “Seviyor, sevmiyor…” diye dünyalık papatya falı uğruna her kim senin yapraklarına zarar verirse gönlüm incinir. Yüreğime hüzün cemresi düşer, papatyaya ağlar dilim. Lavanta kokulu evlerin sümbül rengi duvarlarına konuk ol ansızın, eski bir radyodaki Anadolu türküsünü mırıldansın çiçeksi ruhumuz. Çocukluğum firar eder zemheri vurgunu saf dünyama, masumiyetin şurupsu tadında ballanır anılarım. Annemin, saçlarımı masalsı okşayışındaki ürpertilere dolanır papatya sarısı saçlarım. Altın sarısı, upuzun saçlarım Elifçe düşlerle elifnağme besteler, nağmelerin ritminde dans eder içim. Hadi tut ellerimi de kalk gidelim sarıpapatyam! Çanakkale’nin şehit topraklarından yol alalım, ver elini Anadolu… Şirin ilçemiz Yenice’de buluşalım. Kır çiçeklerinden süsler yapalım, papatya tacımız olsun bir de. Tozlu raflara saklandı naftalin kokulu anılarım. Özel günlerimi sarı sayfalı eski kitapların arasında kuruttum. Ebediyen benim olan hatıralarda toplandı ellerim. Hey azizim/hemşerim, Kaz Dağlarının Sarı Kız Efsanesindeki o sarı kızım işte ben! Altın sarısı saçlarımı efil efil rüzgâra savurup da göz kamaştıran dalgalı saçlarıma papatya taçları ördüm, Kaz Dağı’nın Elif Kız’ı olup elif harfi gibi dimdik yüceldi bakışlarım. Papatyanın gelinciğe sevdası, nazlı ve kibar dünyamdaki hülyalarla derya oldu. Merhaba sarı papatyam! Hoş geldin Elif Kız, hoş geldin Kaz Dağı’ndan Çanakkale’ye uzanan ışık saçan kız! 05 Kasım 2018 – Pazartesi Bigadiç 1. Kitap Fuarı – “Bigadiç Kitap Festivali” Başladı ( 05 Kasım -11 Kasım 2018 ) Yer: Bigadiç Belediye Kültür Salonu (Burcu Kafe), Festival 1 Hafta Sürecek. Bigadiç İlçesi / BALIKESİR / TÜRKİYE
Fuzuli - Gazel (Dost bîpervâ)
Cuma, 11 Ekim 2019
Dost bî-pervâ felek bî-rahm devran bî-sükunDerd çok hem-derd yok düşmen kavî tâli zebûn Sâye-i ümmîd zâ’il âf-tâb-i şevk germRütbe-i idbâr âlî pâye-i tedbir dûn Akl dûn-himmet sadâ-yi ta’ne yer yerden bülendBaht kem-şefkat belâ-yi aşk gün günden füzûn Ben garib ü râh-i mülk-i vasl pür teşviş ü mekrBen harîf-i sâde-levh ü dehr pür nakş-i füsun Her sehî-kad cilvesi bir seyl-i tûfan-i belâHer hilâl-ebrû kaşı bir ser-hat-i meşk-i cünun Yelde berg-i lâle tek temkîn-i dâniş bî-sebâtSuda aks-i serv tek te’sîr-i devlet vâj-gûn Ser-had-i matlûb pür mihnet tarîk-i imtihânMenzîl-i maksûd pür âsib râh-i âzmûn Şâhid-i maksad nevâ-yi çeng tek perde-nişînSâgar-i işret habâb-i sâf-i sahbâ tek nigûn Tefrîka hasıl tarîk-i mülk-i cem’iyyet mahûfÂh bilmen n’eyleyem yok bir muvâfık reh-nümûn Çehre-i zerdin Fuzûlî’nin tutuptur eşk-i âlGör ana ne rengler geçmiş sipihr-i nil-gûn* * * Fâilâtün / fâilâtün / fâilâtün / fâilün---------------------Dost halime aldırış etmez, kader acımasız, dünya hiç durmadan dönmekte. Dert çok, dert ortağı yok, düşman kuvvetli, tâlihimiz ise yenik ve zayıftır.Dost kayıtsız olduğuna göre "mutlak" tır. O da Hak'tır. Burada kayıt, bir şey ile bağlı olmaktır. Kayıtsızın ikinci ma'nâsı ise âşıka lâkayd demektir. Dünyada huzur ve sükûn yok.Dert, aşk derdidir. O çok; lâkin bunu anlayacak, bu derde ortak olacak yok. Düşman, nefistir ki çok kuvvetlidir. Buna karşı koyacak tâli' ise kudretsiz ve zayıf. Ümit gölgesi silinip gitmiş, hararetli aşk güneşi ortalığı kasıp kavuruyor. Felâketin mertebesi yüksekte, ona karşı tedbirin yeri alçaktadır.Gölge silinip gittiğine göre güneş zeval noktasındadır. Zâ'il kelimesi ile zevale işaret ediyor. Güneş ise en yakıcı noktasında. Güneş felâket getiriyor, onun mertebesi yüksekte. Güneşe karşı gölgeye sığınılır. Tedbir yani gölge de alçakta.Akıl bana yardım etmiyor, himmeti aşağı. Yer yer beni kınayan sesler yükseliyor. Bahtın şefkat ve merhameti yok. Aşk belâsı da günden güne artıyor .Akıl, dünya işlerini düzenlemek içindir. Ben bunları yapamıyorum, akıl bana yardım etmiyor. Herkes beni kınıyor. Himmetin mahlâsı tecerrüd, dünyayı terk etmek kudretidir. Esasen akil, dünyayı terk etmeyi emretmez. Onu aşk emreder. Akıldan bu beklenmez. Aklın yardım etmemesi neticesi, deliliktir. Delilere de ta'n(ayıplama) ederler, onları kınarlar.Ben gurbete düşmüş adam; visâl mülkünün yolu karışık, hile ile dolu; ben kalbi saf yani gönül sahifesinde yazı olmayan, hile hud'a bilmez biri; dünya ise büyü yazılan ile dolu.Yabancı bir memlekete düşmüş olan, yol iz bilmez. Gitmek istediği yol ise çok karışık; endişelerle, insanı yanıltan hilelerle dolu. Şâir, Elest Bezminden dünyaya yani gurbete düşmüş. Tekrar vatanına kavuşmak yani vahdete, visâle ermek yolu karışık ve hilelerle dolu. Bu yol aşk yolu nefisle mücadele yolu, imtihan yolu...Şâir saf-dil adam, dünya ise insanı büyüleyen türlü güzelliklerle dolu.Sade-levh, gönlü saf, gönül sahifesi bomboş ile; dünya büyü yazılarıyla dolu arasında tezat vardır.Her servi boylunun görünüşü bir belâ tufanı seli; her hilâl kaşlının kaşı, dîvânelik meşki için sahifenin başına yazılmış bir yazıdır.Servi ırmak kenarlarında bulunduğu için onun görünüşü arkasından bir belâ tufanı seli geliyor. Irmaklar coşar. Sahifenin başına güzel bir yazı yazılır. Güzel yazı öğrenmek isteyenler o yazıya benzetmeye çalışarak sahifeyi doldururlar. Bu güzel yazıya meşk derler. Ser-hat, sahifenin başına yazılan yazıdır.Rüzgâr önünde uçan lâle yaprağı gibi ilmin oturaklılığında sebat akseden servi gibi devletin te'siri tepe taklak olmuştur.İlim, temkinini, oturaklılığını kaybetmiş. Yerinde durmuyor, hükümleri daima değişiyor. Devlet ise insana ters, baş aşağı şekilde tesir ediyor. Devlet, insanlara hakikî sa'adeti vermiyor. Devlete erenler, hakikatta ters hareket ediyorlar.İstediği yere varmak için imtihan yolu mihnetlerle dolu. İstediği menzile varmak için tecrübe yolu felâketlerle doludur.İnsanlar, dünyada hakikate varabilmek için bir imtihan geçirirler. Bu imtihan yolu mihnetlerle dolu. İstediği yer vahdettir. Yolu da aşktır. Aşk yolu mihnetlerle dolu. İstediği yere vâsıl olabilmek için insanlar tecrübe geçirirler. Bu da bir imtihandır. Bu yol da felâketlerle dolu. İmtihan, mihnetten gelir. İfti'âl vezni imtihândır.İkinci mısra, birinci mısraın ma'nâ bakımından tekrarıdır.Maksat denen güzel, çengdeki nağme gibi perde arkasında oturuyor. Zevk ve safa kadehi şarabın saf kabarcıkları gibi ters dönmüş.Çengin her perdesinde bir nağme vardır, fakat gizlidir. Tele dokunmayınca ses vermez. Yani gizlidir, perde arkasındadır. İstenilen vahdet ve hakikat melodisi de çengin çok tellerinde gizlidir. Bu çok tellerden bir nevâ, melodi çıkar. Çengin telleri zülf, kesrettir. Çıkan tek melodi ise vahdettir.Zevk ve safa kadehi ise şarabın saf hababı gibi baş aşağı.Şarabın hababı ters kadehe benzer. Aşkın hababı mecâzî olanıdır İçinde "hava" yani nefsânî dünya emelleri vardır. Şarap, muhakkak köpürür, habab vücuda getirir. Bu dünya emelleri, hakikî aşkın mücadele etmesi için zarurîdir. Bu mücadele, insanı hakikata götürür. Habab, yani hava ve heves aşk için zarûrî, fakat ters yoldadır.Ayrılık var, topluluk "huzur ve vahdet” mülkünün yolu korkunç. Ah neyleyeyim bir uygun yol gösterici yoktur.Fuzûlî'nin sarı yüzünü al renkli göz yaşı kaplamış. Bak bu çivit renkli felek ona ne hileler, oyunlar oynamış.Kırmızı ve sarı âşıklık nişanıdır. Felek, âşıkları türlü hilelerle aldatır. Onlara kesretin güzelliklerini gösterip yollarını keser. Bunlar hiledir, oyundur. Fânî güzelliklerin aslı ve esası yoktur.Burada "reng” hem renk, hem de hile mahlâsınadır. İki ma'nâsı da kastedilmiştir.
Cuma, 11 Ekim 2019
Dost bî-pervâ felek bî-rahm devran bî-sükunDerd çok hem-derd yok düşmen kavî tâli zebûn Sâye-i ümmîd zâ’il âf-tâb-i şevk germRütbe-i idbâr âlî pâye-i tedbir dûn Akl dûn-himmet sadâ-yi ta’ne yer yerden bülendBaht kem-şefkat belâ-yi aşk gün günden füzûn Ben garib ü râh-i mülk-i vasl pür teşviş ü mekrBen harîf-i sâde-levh ü dehr pür nakş-i füsun Her sehî-kad cilvesi bir seyl-i tûfan-i belâHer hilâl-ebrû kaşı bir ser-hat-i meşk-i cünun Yelde berg-i lâle tek temkîn-i dâniş bî-sebâtSuda aks-i serv tek te’sîr-i devlet vâj-gûn Ser-had-i matlûb pür mihnet tarîk-i imtihânMenzîl-i maksûd pür âsib râh-i âzmûn Şâhid-i maksad nevâ-yi çeng tek perde-nişînSâgar-i işret habâb-i sâf-i sahbâ tek nigûn Tefrîka hasıl tarîk-i mülk-i cem’iyyet mahûfÂh bilmen n’eyleyem yok bir muvâfık reh-nümûn Çehre-i zerdin Fuzûlî’nin tutuptur eşk-i âlGör ana ne rengler geçmiş sipihr-i nil-gûn* * * Fâilâtün / fâilâtün / fâilâtün / fâilün---------------------Dost halime aldırış etmez, kader acımasız, dünya hiç durmadan dönmekte. Dert çok, dert ortağı yok, düşman kuvvetli, tâlihimiz ise yenik ve zayıftır.Dost kayıtsız olduğuna göre "mutlak" tır. O da Hak'tır. Burada kayıt, bir şey ile bağlı olmaktır. Kayıtsızın ikinci ma'nâsı ise âşıka lâkayd demektir. Dünyada huzur ve sükûn yok.Dert, aşk derdidir. O çok; lâkin bunu anlayacak, bu derde ortak olacak yok. Düşman, nefistir ki çok kuvvetlidir. Buna karşı koyacak tâli' ise kudretsiz ve zayıf. Ümit gölgesi silinip gitmiş, hararetli aşk güneşi ortalığı kasıp kavuruyor. Felâketin mertebesi yüksekte, ona karşı tedbirin yeri alçaktadır.Gölge silinip gittiğine göre güneş zeval noktasındadır. Zâ'il kelimesi ile zevale işaret ediyor. Güneş ise en yakıcı noktasında. Güneş felâket getiriyor, onun mertebesi yüksekte. Güneşe karşı gölgeye sığınılır. Tedbir yani gölge de alçakta.Akıl bana yardım etmiyor, himmeti aşağı. Yer yer beni kınayan sesler yükseliyor. Bahtın şefkat ve merhameti yok. Aşk belâsı da günden güne artıyor .Akıl, dünya işlerini düzenlemek içindir. Ben bunları yapamıyorum, akıl bana yardım etmiyor. Herkes beni kınıyor. Himmetin mahlâsı tecerrüd, dünyayı terk etmek kudretidir. Esasen akil, dünyayı terk etmeyi emretmez. Onu aşk emreder. Akıldan bu beklenmez. Aklın yardım etmemesi neticesi, deliliktir. Delilere de ta'n(ayıplama) ederler, onları kınarlar.Ben gurbete düşmüş adam; visâl mülkünün yolu karışık, hile ile dolu; ben kalbi saf yani gönül sahifesinde yazı olmayan, hile hud'a bilmez biri; dünya ise büyü yazılan ile dolu.Yabancı bir memlekete düşmüş olan, yol iz bilmez. Gitmek istediği yol ise çok karışık; endişelerle, insanı yanıltan hilelerle dolu. Şâir, Elest Bezminden dünyaya yani gurbete düşmüş. Tekrar vatanına kavuşmak yani vahdete, visâle ermek yolu karışık ve hilelerle dolu. Bu yol aşk yolu nefisle mücadele yolu, imtihan yolu...Şâir saf-dil adam, dünya ise insanı büyüleyen türlü güzelliklerle dolu.Sade-levh, gönlü saf, gönül sahifesi bomboş ile; dünya büyü yazılarıyla dolu arasında tezat vardır.Her servi boylunun görünüşü bir belâ tufanı seli; her hilâl kaşlının kaşı, dîvânelik meşki için sahifenin başına yazılmış bir yazıdır.Servi ırmak kenarlarında bulunduğu için onun görünüşü arkasından bir belâ tufanı seli geliyor. Irmaklar coşar. Sahifenin başına güzel bir yazı yazılır. Güzel yazı öğrenmek isteyenler o yazıya benzetmeye çalışarak sahifeyi doldururlar. Bu güzel yazıya meşk derler. Ser-hat, sahifenin başına yazılan yazıdır.Rüzgâr önünde uçan lâle yaprağı gibi ilmin oturaklılığında sebat akseden servi gibi devletin te'siri tepe taklak olmuştur.İlim, temkinini, oturaklılığını kaybetmiş. Yerinde durmuyor, hükümleri daima değişiyor. Devlet ise insana ters, baş aşağı şekilde tesir ediyor. Devlet, insanlara hakikî sa'adeti vermiyor. Devlete erenler, hakikatta ters hareket ediyorlar.İstediği yere varmak için imtihan yolu mihnetlerle dolu. İstediği menzile varmak için tecrübe yolu felâketlerle doludur.İnsanlar, dünyada hakikate varabilmek için bir imtihan geçirirler. Bu imtihan yolu mihnetlerle dolu. İstediği yer vahdettir. Yolu da aşktır. Aşk yolu mihnetlerle dolu. İstediği yere vâsıl olabilmek için insanlar tecrübe geçirirler. Bu da bir imtihandır. Bu yol da felâketlerle dolu. İmtihan, mihnetten gelir. İfti'âl vezni imtihândır.İkinci mısra, birinci mısraın ma'nâ bakımından tekrarıdır.Maksat denen güzel, çengdeki nağme gibi perde arkasında oturuyor. Zevk ve safa kadehi şarabın saf kabarcıkları gibi ters dönmüş.Çengin her perdesinde bir nağme vardır, fakat gizlidir. Tele dokunmayınca ses vermez. Yani gizlidir, perde arkasındadır. İstenilen vahdet ve hakikat melodisi de çengin çok tellerinde gizlidir. Bu çok tellerden bir nevâ, melodi çıkar. Çengin telleri zülf, kesrettir. Çıkan tek melodi ise vahdettir.Zevk ve safa kadehi ise şarabın saf hababı gibi baş aşağı.Şarabın hababı ters kadehe benzer. Aşkın hababı mecâzî olanıdır İçinde "hava" yani nefsânî dünya emelleri vardır. Şarap, muhakkak köpürür, habab vücuda getirir. Bu dünya emelleri, hakikî aşkın mücadele etmesi için zarurîdir. Bu mücadele, insanı hakikata götürür. Habab, yani hava ve heves aşk için zarûrî, fakat ters yoldadır.Ayrılık var, topluluk "huzur ve vahdet” mülkünün yolu korkunç. Ah neyleyeyim bir uygun yol gösterici yoktur.Fuzûlî'nin sarı yüzünü al renkli göz yaşı kaplamış. Bak bu çivit renkli felek ona ne hileler, oyunlar oynamış.Kırmızı ve sarı âşıklık nişanıdır. Felek, âşıkları türlü hilelerle aldatır. Onlara kesretin güzelliklerini gösterip yollarını keser. Bunlar hiledir, oyundur. Fânî güzelliklerin aslı ve esası yoktur.Burada "reng” hem renk, hem de hile mahlâsınadır. İki ma'nâsı da kastedilmiştir.
Hüseyin Nihal Atsız - Deli Kurt (Roman Özeti)
Çarşamba, 02 Ekim 2019
Eserin adı : Deli KurtYazarı: Hüseyin Nihal AtsızYayınevi: Ötüken YayıneviBasıldığı yer ve tarih: İstanbul, 2012Eserdeki bazı kişiler: Çakır Bey, Murad(lakabı Deli Kurt), Gökçen, Satı Kadın, Evren, Şehzade İsa Bey, Bala Hatun ve diğerleri.Eserin konusu: Emir Timur'la Yıldırım Bayezid arasında geçen kardeş savaşını kaybeden Osmanlı devletinde Yıldırım'ın ölümü ve Emir Timur'un Türkistan'a dönmesinden sonra başlayan şehzadeler kavgasının kahramanlarından İsa Bey’in oğlu Murad’ın yani Deli Kurt’un mücadelesi, Gökçen’e aşık olması ve bu doğrultuda gelişen olaylar. "Deli Kurt", Osmanlı tarihinde Yıldırım Bayazıd'dan sonra "Şehzadeler Kavgası" diye anılan devrin tarihî bir romanıdır. Bir bakıma göre de "Bozkurtlar"da başlayan Orta Asya'daki hayat kavgasının yeni vatan Anadolu'da devamıdır. Şehzadeler arasında süren ve tafsilâtı henüz yeterince aydınlanmamış bulunan çarpışmada Yıldırım'ın oğulları hayat ve taht mücadelesinin hem kahramanca, hem şairane, hem de sefîhane bir örneğini vermişler ve birbiri ardınca hayata veda ederek meydanı içlerinden birisine bırakmışlardır. Bunlar arasında en talihsizi ve hayatı en az bilineni İsa Çelebi'dir. Deli Kurt, İsa Çelebi'nin meçhul bir oğlunun dramıdır. Bu dram daha sonraki asırlarda daha büyük bir şiddetle sürüp gidecek ve yüzlerce şehzadenin hayatına mal olacaktır. Romanda görülen parlak bakışlı, gözlerine bakılamayan kız, hayalî bir tip değildir. Zamanımızda Muğla köylerinden birinde böyle bir kız yaşamıştır ve belki de hâlâ yaşamaktadır. Roman yazarı, bu parlak ve büyülü bakışları beş yüz yıl öncesine götürmekle esere çeşni vermekten başka bir şey yapmamıştır.Eserin Özeti: Roman 1403 yılında başlar. Osmanlı, Ankara Savaşı’nda yenilmiş ve bu yenilginin sonucunda şehzadeler kavgası başlamıştır. Bu şehzadelerden biri de İsa Bey’dir. Diğer şehzadelere göre İsa Bey’in şansı nedense yaver gitmemektedir. İsa Bey’i asıl düşündüren hatunu, Bala Hatun ve doğacak çocuğudur. Doğacak çocuk erkek olursa, değişmez kader olarak diğer kardeşleri oğlunu öldürecektir. Bundan dolayı, en güvendiği adamı Çakır’ı hanımı Bala’yı kimsenin bilmediği bir yere götürmesi için emir verir. Bu emir doğrultusunda Çakır, Bala Hatun’u süt anası olan Satı Kadın’ın obasına götürür. Satı Kadın, kocasını ve bir oğlunu savaşlarda kaybetmiş yiğit bir Türkmen kadınıdır. Küçük yaşlardaki oğlu Evren ile yaşamaktadır. Çakır olanları Satı Kadın’a söyler ve oradan ayrılarak yollara düşer. Şehzadeler kavgası bitmiş, İsa Bey yenilmiş ve Mehmet Bey Osmanlı’nın başına geçmiştir. Çakır’da Mehmet Bey’e sipahi olmuştur. Fırsatını bulunca Satı Kadın’ın yanına gider, Evren ile Murad’ı görür, Murad’a artık Deli Kurt denilmektdir. Çakır, Murad’ı gözleyince ona Deli Kurt denilmesine hak verir. Deli Kurt da Çakır gibi sipahi olmak istemektedir. Deli Kurt yani Murad anasının ismini Ayşe, babasının ismini Osman olarak bilmektedir, Satı Kadın ile Çakır Bey böyle kararlaştırmışlardır. Murad’ın İsa Bey’in oğlu olduğu bilinirse hiç de iyi olmayacaktır. Çakır Satı Kadın’ı ziyaretinde Bala Hatun’un da mezarını ziyaret eder. Bala Hatun, kocası İsa Bey’in ölüm haberini aldıktan beş altı ay sonra vefat etmiştir. Çakır’ın Karası’da yanında iki kişiyi beslediği bir tımarı vardır. Padişah buyruğu olduğunda iki tımarlısıyla beraber savaşlara katılmaktadır. Evren ve Deli Kurt büyüyünce onları yanına cebeli olarak alır ve bu yeni askerlerin ilk savaşları devlete isyan eden Torlak Kemal’e karşı olur. Bu savaşta Deli Kurt, Torlak Kemal’i sağ olarak yakalamayı başarır ve şehzade Murat Bey onu sipahi yapacaklarını söyler. Deli Kurt’a isteğini sorunca, Çakır’ın yanında tımar ister, bu isteği de kabul edilir ve Deli Kurt sipahi olur. 1422’de padişah Mehmed Bey vefat eder. Bütün sipahilere bir aylık izin verildiği zaman, Çakır Bey, Evren ve Deli Kurt Satı Kadın’ı ziyaret ederler. Burada Satı Kadın onlara Gökçen Kız masalını anlatır. Bu masaldan Deli Kurt çok etkilenir. Çakır Bey yanına Deli Kurt’u alarak İstanbul’a Hasan Çelebi’nin yanına gider. Burada Hasan Çelebi kendisini Murad’ın babasının arkadaşı olarak tanıtır ve ona babasından kalan akçeler olduğunu söyleyerek onları verir. Bu akçeler İsa Bey’in akçeleridir ve ailesine verilmesi için vasiyet edilmiştir. Böylece vasiyet yerine getirilir. Yine Satı Kadın’ı ziyaret ettikleri bir günde adını Gökçen Kız masalından alan Gökçen Pınarının başında yemek yerlerken, uzaklarda Gökçen Kız’ı görürler. (Bu Gökçen Kız, masaldakinden farklıdır.) Gökçen Kız pınar başına su almaya gelmiştir. Geldiği zaman Deli Kurt ona bakar ve gözleri kamaşır. İnanışa göre Gökçen’in gözlerine bakan ya çıldırır ya ölürmüş. Gündüzleri peçe ile dolaşan Gökçen Kız’ın olağanüstü yetenekleri varmış. Elindeki "yada" taşı ile yağmur yağdırırmış. Yaptığı bir ilaç ile yaralıları iyileştirirmiş. O gece Deli Kurt, Gökçen’e tutulmuştur. Bir gece Yassı Tepe’nin ardında yaşayan Gökçen Kız’ı görmek için gider. Gökçen Kız kaval çalmaktadır. Deli Kurt’un amacı Gökçen’in gözlerini görmektir. Gökçen Kız gözlerini sadece evleneceği erkeğe göstereceğini söyler ve evleneceği erkeği tarif ederken de "Benden daha hızlı at süren, güreşte beni yenen" der. Böyle bir erkekle hem evleneceğini hem de gözlerini ona göstereceğini söyler. Deli Kurt gözlerinin ona zarar verip vermeyeceğini sorduğunda ise "Hayır zarar vermez, onu alıştırırım" diye cevap verir. Bütün bu olanların yanında asıl önemlisi Deli Kurt’un evli oluşuydu. Evliydi ama buna rağmen Gökçen Kız’a aşık olmuştu. Karamanlılara karşı yapılan bir savaşta, Deli Kurt yaralı bir Karamanlıyı öldürmek isteyen bir yeniçeriyi öldürmüş ve onunla çarpışırken yaralanmıştı. Yaralandığından dolayı Karamanlılar onu kendi yurtlarına götürmüş burada yarasını dağlayıp tedavi etmişlerdi. Deli Kurt’un hayatını kurtardığı Balaban adlı Varsak genci de Deli Kurt’un hayatını kurtarmış, onun yarasını dağlayarak. Balaban Varsak Türkmenlerinden, Tümenoğlu ailesine mensuptur. Gökçen Kız’da Varsak Türkmeni ve Tümenoğullarındandır. Deli Kurt’un öğrendiğine göre Balaban’ın amcası Gökçen Kız’ın babasıdır. Gökçen Kız’ın anası Esen Börü'nün de gözleri kızı Gökçen’in ki gibi ışık saçar ve bakanı sağ bırakmazmış. Esen Börü Uygurlardandır. Babası birinden etkilenerek Esen Börü’ye baskı yapmaya başlamış ve onu sevmemeye başlamış. Onu sevmeyince önceden ona zarar vermeyen gözleri ona baktığı an onu öldürmeye yetmiş. Burada Esen Börü ile görüşen Deli Kurt, Gökçen’in de gönlünün Deli Kurt’ta olduğunu söyleyen Esen Börü’nün sözlerine çok sevinir. Kafasına takılan bir husu vardır: Esen Börü, Deli Kurt’un soyunun yüce bir Bey soyu olduğun söylemiştir. Bir gece Gökçen Kız’ın yanına giden, Deli Kurt burada Gökçen Kız’ın gözlerini kendisine göstermesiyle kutlu bir gece yaşar. Padişahın emriyle ordu Sırplar üzerine sefere çıkar. Bu seferde Deli Kurt’un yanında kaval da vardır. Çakır buna çok kızar. Bu savaşta Deli Kurt, Sırplara desteğe gelen Macarlara esir düşer. Aralarındaki mesafe çok uzak olmasına rağmen Gökçen Kız ve Deli Kurt birbirlerine kaval çalarlar ve biribirlerinin seslerini duyabilirler. Üç yıl süren esaretin ardından Gökçen’in uyarmasıyla Deli Kurt kaçar. İzledi Geçidi’nde Macarlara karşı yapılan savaş kaybedilir, bu savaşta Çakır ve Evren şehit düşerler. Deli Kurt, yanında Çakır’ın eşyalarıyla beraber Satı Kadın’ın yanına gelir. Burada Çakır’ın torbalarını açtığında mektuplar görür ve anlar ki kendisi Osmanlı hanedanına mensuptur ve İsa Bey’in oğlu Murat'tır. Varna Meydan Savaşı yapılır. Savaşa katılan Deli Kurt bu savaşta ölmeyeceğini bilmektedir. Çünkü ona Gökçen öyle söylemiştir. Gerçekten de öyle olur Deli Kurt bu savaşta ölmez. Osmanlı ordusu savaşı kazanır. Evine dönen Deli Kurt, Gökçen’in, hanımının, çocuklarının ve Satı Kadın’ın sele kapılıp öldüklerini öğrenir. Artık yıkılmıştır, her şeyi bırakıp bilinmezliğe doğru yol alır… Ana Fikir: Türk devletsiz de düşmansız da kalmaz. Bir Türk'ün en tehlikeli düşmanı, başka bir Türk'tür. Eser hakkında şahsi kanaatimiz: Atsız'ın bu eseri okuyana kahramanlığı, yiğitliği, mücadeleciliği öğretmesi bakımından oldukça başarılıdır. Ayrıca bu eserde on beşinci asır Anadolusu ve Anadolu'nun adım adım Türkleşmesi hakkında roman tadında bilgi verilmektedir. Eserin olumsuz yönleri olarak, Osmanlı sipahilerinin sürekli şarap içmeleri, eserde bazı dervişlerin kötülenmesi olarak gösterilebilir. Halbuki; Anadolu'nun Türkleşmesinde görev alan âhiyân-ı Rûm (Anadolu esnafı), Bâciyân-ı Rûm (Anadolu kadınları) ve abdalân-ı Rûm (Anadolu dervişleri) çok önemli görevler üstlenmişlerdir. Atsız da Türk tarihini iyi bilen biri olarak bunları bilir ama romanındaki kişi ve olaylar yalnız tarihin değil yazarın hayallerinin de ürünüdürler. Zevkle okunan bu eserde, tarihi olayların içine aşkı çok başarılı bir şekilde nakış nakış işlenmesi yönüyle takdire şayandır. Oldukça akıcı olan bu kitabı en kısa zamanda okumalısınız. Yazar hakkında bilgi: Nihal Atsız, 12 Ocak 1905 tarihinde İstanbul’da doğdu. Annesi Fatma Zehra Hanım, babası binbaşı Mehmet Nail Bey’dir. Ahmet Nejdet Sançar ve Fatma Nezihe Çiftçioğlu isimli iki kardeşi vardır. Fatma Zehra'nın vefatı üzerine Mehmet Nail Bey, 1931’de yeniden evlendi. Ancak 2 yıl sonra eşinden boşandı. Atsız, ilk ve ortaöğrenimini Kadıköy’de tamamladı. Daha sonra Askeri Tıbbiye’ye girdi. Bu dönemde Türkçülük akımının etkisine girmeye başladı. Bu yüzden yaşadığı problemlerden dolayı 1925’te Askeri Tıbbiye’den atıldı. Kısa bir süre sonra Kabataş Erkek Lisesi’ne yardımcı öğretmen olarak girdi. Daha sonra şehirlerarası vapurlarda kaptan olarak çalıştı. 1926 yılında yatılı olarak İstanbul Darülfünunu Edebiyat Bölümü’ne kayıt olan Atsız, bundan bir hafta sonra askerliğini yapmak için okula ara verdi. Üniversiteye geri döndükten sonra, bir arkadaşıyla birlikte “Anadolu’da Türklere Ait Yer İsimleri” adlı bir makale yazdı. Bu makale Türkiyat Mecmuası’nda yayınlandı. 1930 yılında mezun oldu. Yazdığı makale, öğretmeni Mehmet Fuat Köprülü’nün dikkatini çekmişti. Bu yüzden Atsız’a bir şekilde yardımcı olmaya ve onu yanına almaya çalıştı. Atsız mezun olduktan sonra 8 yıl boyunca liselerde mecburi hizmet yapmalıydı ancak Köprülü bu mecburi hizmeti affettirdi ve onu 1931’de asistanı olarak üniversiteye aldı. Asistanlık görevine başladıktan sonra Atsız, hocası Köprülü, Zeki Velidi Togan, Abdülkadir İnan gibi isimlerle birlikte “Atsız Mecmua” adlı Türkçülük yanlısı bir dergi çıkartmaya başladı. Ancak dergide yayınlanan “Dârülfünûn’un Kara, Daha Doğru Bir Tabirle, Yüz Kızartacak Listesi” makalesi yüzünden 1933 yılında asistanlıktan uzaklaştırıldı. Bu tarihte Atsız, öğretmenliğe dönmeye karar verdi. Malatya’ya tayini çıktı. Burada birkaç ay Türkçe öğretmenliği yaptıktan sonra yeni tayini üzerine Edirne’ye gitti. Bu sırada “Türkçü Dergi” sıfatıyla “Orhun” isimli bir dergi çıkartmaya başladı. Bu derginin yayınına, ders kitaplarında okutulan tarihi açık ve ağır şekilde eleştirdiği için bakanlar kurulu tarafından son verildi. Nihal Atsız 1934 yılında İstanbul’daki Deniz Gedikli Hazırlama Okulu’na atandı. Burada 4 yıl çalıştıktan sonra 1938’de görevden alındı. Öğretmenliğe 1939 yılına kadar Özel Yüce-Ülkü Lisesi’nde devam etti. 1939-1944 yılları arasında Boğaziçi Lisesi’nde görev yaptı. Bu sırada Orhun adlı dergiyi tekrar yayınlamaya başladı. Bu yıllar İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna gelindiği ve Türkiye’de ideolojilerin çarpıştığı bir dönemdi. Atsız, Orhun Dergisi’nin bir sayısında o sırada başbakan olan Şükrü Saracoğlu’na bir çağrı yayınladı. Pertev Naili Boratav, Sabahattin Ali gibi isimlerin Marksist bir hareket içinde olduğunu öne sürdü ve Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in istifa etmesini istediğini belirtti. Bu çağrı, birçok ilde komünizm aleyhinde ufak çaplı ayaklanmaları tetikledi. Tepki uyandıran bu mektubun ardından Atsız, Boğaziçi Lisesi’ndeki vazifesinden alındı ve Orhun dergisi tekrar kapatıldı. Sabahattin Ali, mektupta “vatan haini” olarak suçlanması nedeniyle Atsız’a bir hakaret davası açtı. Bunun üzerine 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1944 yılında dönemin cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Nihal Atsız ve 34 arkadaşı aleyhine bir konuşma yaptı. Bunun üzerine grup yargılanmaya başladı ve Atsız 6.5 yıl hapse mahkum edildi. Fakat karar temyize gidince bu süre 1.5 yıla indirildi. Atsız, 2 yıl kadar iş bulamadı. 1949’da bir arkadaşı milli eğitim bakanı olunca onun aracılığıyla bir kütüphanede çalışmaya başladı. Bu sırada Demokrat Parti’nin iktidara gelmesiyle Haydarpaşa Lisesi’ne atanarak burada öğretmenlik yapmaya başladı. 1952’de “Türkiye’nin Kurtuluşu” adlı konferansı üzerine bazı gazeteler Atsız’ın aleyhinde yazılar yazdı. Bunun üzerine Haydarpaşa Lisesi’ndeki görevinden alınarak tekrar kütüphaneye tayin edildi. Süleymaniye Kütüphanesi’nde emekli olduğu 1952 yılına kadar çalıştı. Atsız, 1950 yılında “Orkun” adlı dergide yazarlık yapmaya başladı. Bununla birlikte “Ötüken” adlı dergiyi de yayınladı. Bu dergilerde yazdığı bazı makaleler, genel anlamda “Marksistlerin Doğu’daki Gizli Çalışmaları” diye adlandırdığı yazıları tepki topladı. Bu sırada “Ötüken”deki yazıları yüzünden Atsız ve bir arkadaşı açılan dava sonucunda 15 ay hapse mahkum edildi. Bu mahkumiyet kararının ardından çalıştığı üniversitedeki öğretim görevlileri ve öğrencileri dönemin cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ten Atsız’ın affını istedi. Bu istekleri cumhurbaşkanı tarafından kabul edildi. Nihal Atsız, geçirdiği kalp krizi sonucu 11 Aralık 1975 tarihinde vefat etti. Bazı Eserleri:1. Bozkurtların Ölümü (Roman)2. Bozkurtlar Diriliyor (Roman)3. Deli Kurt (Roman)4. Ruh Adam (roman)5. Yolları Sonu (Şiir)6. Aşıkpaşaoğlu Tarihi7. Evliya Çelebi Seyahatnamesinden Seçmeler8. Türkçülüğe Karşı Haçlı Seferi ve Çektiklerimiz9. Makaleler 1-2-3 10.Turancılık, Milli Değerler ve Gençlik11.Türk Ülküsü12.Türk Tarihinde Meseleler...
Çarşamba, 02 Ekim 2019
Eserin adı : Deli KurtYazarı: Hüseyin Nihal AtsızYayınevi: Ötüken YayıneviBasıldığı yer ve tarih: İstanbul, 2012Eserdeki bazı kişiler: Çakır Bey, Murad(lakabı Deli Kurt), Gökçen, Satı Kadın, Evren, Şehzade İsa Bey, Bala Hatun ve diğerleri.Eserin konusu: Emir Timur'la Yıldırım Bayezid arasında geçen kardeş savaşını kaybeden Osmanlı devletinde Yıldırım'ın ölümü ve Emir Timur'un Türkistan'a dönmesinden sonra başlayan şehzadeler kavgasının kahramanlarından İsa Bey’in oğlu Murad’ın yani Deli Kurt’un mücadelesi, Gökçen’e aşık olması ve bu doğrultuda gelişen olaylar. "Deli Kurt", Osmanlı tarihinde Yıldırım Bayazıd'dan sonra "Şehzadeler Kavgası" diye anılan devrin tarihî bir romanıdır. Bir bakıma göre de "Bozkurtlar"da başlayan Orta Asya'daki hayat kavgasının yeni vatan Anadolu'da devamıdır. Şehzadeler arasında süren ve tafsilâtı henüz yeterince aydınlanmamış bulunan çarpışmada Yıldırım'ın oğulları hayat ve taht mücadelesinin hem kahramanca, hem şairane, hem de sefîhane bir örneğini vermişler ve birbiri ardınca hayata veda ederek meydanı içlerinden birisine bırakmışlardır. Bunlar arasında en talihsizi ve hayatı en az bilineni İsa Çelebi'dir. Deli Kurt, İsa Çelebi'nin meçhul bir oğlunun dramıdır. Bu dram daha sonraki asırlarda daha büyük bir şiddetle sürüp gidecek ve yüzlerce şehzadenin hayatına mal olacaktır. Romanda görülen parlak bakışlı, gözlerine bakılamayan kız, hayalî bir tip değildir. Zamanımızda Muğla köylerinden birinde böyle bir kız yaşamıştır ve belki de hâlâ yaşamaktadır. Roman yazarı, bu parlak ve büyülü bakışları beş yüz yıl öncesine götürmekle esere çeşni vermekten başka bir şey yapmamıştır.Eserin Özeti: Roman 1403 yılında başlar. Osmanlı, Ankara Savaşı’nda yenilmiş ve bu yenilginin sonucunda şehzadeler kavgası başlamıştır. Bu şehzadelerden biri de İsa Bey’dir. Diğer şehzadelere göre İsa Bey’in şansı nedense yaver gitmemektedir. İsa Bey’i asıl düşündüren hatunu, Bala Hatun ve doğacak çocuğudur. Doğacak çocuk erkek olursa, değişmez kader olarak diğer kardeşleri oğlunu öldürecektir. Bundan dolayı, en güvendiği adamı Çakır’ı hanımı Bala’yı kimsenin bilmediği bir yere götürmesi için emir verir. Bu emir doğrultusunda Çakır, Bala Hatun’u süt anası olan Satı Kadın’ın obasına götürür. Satı Kadın, kocasını ve bir oğlunu savaşlarda kaybetmiş yiğit bir Türkmen kadınıdır. Küçük yaşlardaki oğlu Evren ile yaşamaktadır. Çakır olanları Satı Kadın’a söyler ve oradan ayrılarak yollara düşer. Şehzadeler kavgası bitmiş, İsa Bey yenilmiş ve Mehmet Bey Osmanlı’nın başına geçmiştir. Çakır’da Mehmet Bey’e sipahi olmuştur. Fırsatını bulunca Satı Kadın’ın yanına gider, Evren ile Murad’ı görür, Murad’a artık Deli Kurt denilmektdir. Çakır, Murad’ı gözleyince ona Deli Kurt denilmesine hak verir. Deli Kurt da Çakır gibi sipahi olmak istemektedir. Deli Kurt yani Murad anasının ismini Ayşe, babasının ismini Osman olarak bilmektedir, Satı Kadın ile Çakır Bey böyle kararlaştırmışlardır. Murad’ın İsa Bey’in oğlu olduğu bilinirse hiç de iyi olmayacaktır. Çakır Satı Kadın’ı ziyaretinde Bala Hatun’un da mezarını ziyaret eder. Bala Hatun, kocası İsa Bey’in ölüm haberini aldıktan beş altı ay sonra vefat etmiştir. Çakır’ın Karası’da yanında iki kişiyi beslediği bir tımarı vardır. Padişah buyruğu olduğunda iki tımarlısıyla beraber savaşlara katılmaktadır. Evren ve Deli Kurt büyüyünce onları yanına cebeli olarak alır ve bu yeni askerlerin ilk savaşları devlete isyan eden Torlak Kemal’e karşı olur. Bu savaşta Deli Kurt, Torlak Kemal’i sağ olarak yakalamayı başarır ve şehzade Murat Bey onu sipahi yapacaklarını söyler. Deli Kurt’a isteğini sorunca, Çakır’ın yanında tımar ister, bu isteği de kabul edilir ve Deli Kurt sipahi olur. 1422’de padişah Mehmed Bey vefat eder. Bütün sipahilere bir aylık izin verildiği zaman, Çakır Bey, Evren ve Deli Kurt Satı Kadın’ı ziyaret ederler. Burada Satı Kadın onlara Gökçen Kız masalını anlatır. Bu masaldan Deli Kurt çok etkilenir. Çakır Bey yanına Deli Kurt’u alarak İstanbul’a Hasan Çelebi’nin yanına gider. Burada Hasan Çelebi kendisini Murad’ın babasının arkadaşı olarak tanıtır ve ona babasından kalan akçeler olduğunu söyleyerek onları verir. Bu akçeler İsa Bey’in akçeleridir ve ailesine verilmesi için vasiyet edilmiştir. Böylece vasiyet yerine getirilir. Yine Satı Kadın’ı ziyaret ettikleri bir günde adını Gökçen Kız masalından alan Gökçen Pınarının başında yemek yerlerken, uzaklarda Gökçen Kız’ı görürler. (Bu Gökçen Kız, masaldakinden farklıdır.) Gökçen Kız pınar başına su almaya gelmiştir. Geldiği zaman Deli Kurt ona bakar ve gözleri kamaşır. İnanışa göre Gökçen’in gözlerine bakan ya çıldırır ya ölürmüş. Gündüzleri peçe ile dolaşan Gökçen Kız’ın olağanüstü yetenekleri varmış. Elindeki "yada" taşı ile yağmur yağdırırmış. Yaptığı bir ilaç ile yaralıları iyileştirirmiş. O gece Deli Kurt, Gökçen’e tutulmuştur. Bir gece Yassı Tepe’nin ardında yaşayan Gökçen Kız’ı görmek için gider. Gökçen Kız kaval çalmaktadır. Deli Kurt’un amacı Gökçen’in gözlerini görmektir. Gökçen Kız gözlerini sadece evleneceği erkeğe göstereceğini söyler ve evleneceği erkeği tarif ederken de "Benden daha hızlı at süren, güreşte beni yenen" der. Böyle bir erkekle hem evleneceğini hem de gözlerini ona göstereceğini söyler. Deli Kurt gözlerinin ona zarar verip vermeyeceğini sorduğunda ise "Hayır zarar vermez, onu alıştırırım" diye cevap verir. Bütün bu olanların yanında asıl önemlisi Deli Kurt’un evli oluşuydu. Evliydi ama buna rağmen Gökçen Kız’a aşık olmuştu. Karamanlılara karşı yapılan bir savaşta, Deli Kurt yaralı bir Karamanlıyı öldürmek isteyen bir yeniçeriyi öldürmüş ve onunla çarpışırken yaralanmıştı. Yaralandığından dolayı Karamanlılar onu kendi yurtlarına götürmüş burada yarasını dağlayıp tedavi etmişlerdi. Deli Kurt’un hayatını kurtardığı Balaban adlı Varsak genci de Deli Kurt’un hayatını kurtarmış, onun yarasını dağlayarak. Balaban Varsak Türkmenlerinden, Tümenoğlu ailesine mensuptur. Gökçen Kız’da Varsak Türkmeni ve Tümenoğullarındandır. Deli Kurt’un öğrendiğine göre Balaban’ın amcası Gökçen Kız’ın babasıdır. Gökçen Kız’ın anası Esen Börü'nün de gözleri kızı Gökçen’in ki gibi ışık saçar ve bakanı sağ bırakmazmış. Esen Börü Uygurlardandır. Babası birinden etkilenerek Esen Börü’ye baskı yapmaya başlamış ve onu sevmemeye başlamış. Onu sevmeyince önceden ona zarar vermeyen gözleri ona baktığı an onu öldürmeye yetmiş. Burada Esen Börü ile görüşen Deli Kurt, Gökçen’in de gönlünün Deli Kurt’ta olduğunu söyleyen Esen Börü’nün sözlerine çok sevinir. Kafasına takılan bir husu vardır: Esen Börü, Deli Kurt’un soyunun yüce bir Bey soyu olduğun söylemiştir. Bir gece Gökçen Kız’ın yanına giden, Deli Kurt burada Gökçen Kız’ın gözlerini kendisine göstermesiyle kutlu bir gece yaşar. Padişahın emriyle ordu Sırplar üzerine sefere çıkar. Bu seferde Deli Kurt’un yanında kaval da vardır. Çakır buna çok kızar. Bu savaşta Deli Kurt, Sırplara desteğe gelen Macarlara esir düşer. Aralarındaki mesafe çok uzak olmasına rağmen Gökçen Kız ve Deli Kurt birbirlerine kaval çalarlar ve biribirlerinin seslerini duyabilirler. Üç yıl süren esaretin ardından Gökçen’in uyarmasıyla Deli Kurt kaçar. İzledi Geçidi’nde Macarlara karşı yapılan savaş kaybedilir, bu savaşta Çakır ve Evren şehit düşerler. Deli Kurt, yanında Çakır’ın eşyalarıyla beraber Satı Kadın’ın yanına gelir. Burada Çakır’ın torbalarını açtığında mektuplar görür ve anlar ki kendisi Osmanlı hanedanına mensuptur ve İsa Bey’in oğlu Murat'tır. Varna Meydan Savaşı yapılır. Savaşa katılan Deli Kurt bu savaşta ölmeyeceğini bilmektedir. Çünkü ona Gökçen öyle söylemiştir. Gerçekten de öyle olur Deli Kurt bu savaşta ölmez. Osmanlı ordusu savaşı kazanır. Evine dönen Deli Kurt, Gökçen’in, hanımının, çocuklarının ve Satı Kadın’ın sele kapılıp öldüklerini öğrenir. Artık yıkılmıştır, her şeyi bırakıp bilinmezliğe doğru yol alır… Ana Fikir: Türk devletsiz de düşmansız da kalmaz. Bir Türk'ün en tehlikeli düşmanı, başka bir Türk'tür. Eser hakkında şahsi kanaatimiz: Atsız'ın bu eseri okuyana kahramanlığı, yiğitliği, mücadeleciliği öğretmesi bakımından oldukça başarılıdır. Ayrıca bu eserde on beşinci asır Anadolusu ve Anadolu'nun adım adım Türkleşmesi hakkında roman tadında bilgi verilmektedir. Eserin olumsuz yönleri olarak, Osmanlı sipahilerinin sürekli şarap içmeleri, eserde bazı dervişlerin kötülenmesi olarak gösterilebilir. Halbuki; Anadolu'nun Türkleşmesinde görev alan âhiyân-ı Rûm (Anadolu esnafı), Bâciyân-ı Rûm (Anadolu kadınları) ve abdalân-ı Rûm (Anadolu dervişleri) çok önemli görevler üstlenmişlerdir. Atsız da Türk tarihini iyi bilen biri olarak bunları bilir ama romanındaki kişi ve olaylar yalnız tarihin değil yazarın hayallerinin de ürünüdürler. Zevkle okunan bu eserde, tarihi olayların içine aşkı çok başarılı bir şekilde nakış nakış işlenmesi yönüyle takdire şayandır. Oldukça akıcı olan bu kitabı en kısa zamanda okumalısınız. Yazar hakkında bilgi: Nihal Atsız, 12 Ocak 1905 tarihinde İstanbul’da doğdu. Annesi Fatma Zehra Hanım, babası binbaşı Mehmet Nail Bey’dir. Ahmet Nejdet Sançar ve Fatma Nezihe Çiftçioğlu isimli iki kardeşi vardır. Fatma Zehra'nın vefatı üzerine Mehmet Nail Bey, 1931’de yeniden evlendi. Ancak 2 yıl sonra eşinden boşandı. Atsız, ilk ve ortaöğrenimini Kadıköy’de tamamladı. Daha sonra Askeri Tıbbiye’ye girdi. Bu dönemde Türkçülük akımının etkisine girmeye başladı. Bu yüzden yaşadığı problemlerden dolayı 1925’te Askeri Tıbbiye’den atıldı. Kısa bir süre sonra Kabataş Erkek Lisesi’ne yardımcı öğretmen olarak girdi. Daha sonra şehirlerarası vapurlarda kaptan olarak çalıştı. 1926 yılında yatılı olarak İstanbul Darülfünunu Edebiyat Bölümü’ne kayıt olan Atsız, bundan bir hafta sonra askerliğini yapmak için okula ara verdi. Üniversiteye geri döndükten sonra, bir arkadaşıyla birlikte “Anadolu’da Türklere Ait Yer İsimleri” adlı bir makale yazdı. Bu makale Türkiyat Mecmuası’nda yayınlandı. 1930 yılında mezun oldu. Yazdığı makale, öğretmeni Mehmet Fuat Köprülü’nün dikkatini çekmişti. Bu yüzden Atsız’a bir şekilde yardımcı olmaya ve onu yanına almaya çalıştı. Atsız mezun olduktan sonra 8 yıl boyunca liselerde mecburi hizmet yapmalıydı ancak Köprülü bu mecburi hizmeti affettirdi ve onu 1931’de asistanı olarak üniversiteye aldı. Asistanlık görevine başladıktan sonra Atsız, hocası Köprülü, Zeki Velidi Togan, Abdülkadir İnan gibi isimlerle birlikte “Atsız Mecmua” adlı Türkçülük yanlısı bir dergi çıkartmaya başladı. Ancak dergide yayınlanan “Dârülfünûn’un Kara, Daha Doğru Bir Tabirle, Yüz Kızartacak Listesi” makalesi yüzünden 1933 yılında asistanlıktan uzaklaştırıldı. Bu tarihte Atsız, öğretmenliğe dönmeye karar verdi. Malatya’ya tayini çıktı. Burada birkaç ay Türkçe öğretmenliği yaptıktan sonra yeni tayini üzerine Edirne’ye gitti. Bu sırada “Türkçü Dergi” sıfatıyla “Orhun” isimli bir dergi çıkartmaya başladı. Bu derginin yayınına, ders kitaplarında okutulan tarihi açık ve ağır şekilde eleştirdiği için bakanlar kurulu tarafından son verildi. Nihal Atsız 1934 yılında İstanbul’daki Deniz Gedikli Hazırlama Okulu’na atandı. Burada 4 yıl çalıştıktan sonra 1938’de görevden alındı. Öğretmenliğe 1939 yılına kadar Özel Yüce-Ülkü Lisesi’nde devam etti. 1939-1944 yılları arasında Boğaziçi Lisesi’nde görev yaptı. Bu sırada Orhun adlı dergiyi tekrar yayınlamaya başladı. Bu yıllar İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna gelindiği ve Türkiye’de ideolojilerin çarpıştığı bir dönemdi. Atsız, Orhun Dergisi’nin bir sayısında o sırada başbakan olan Şükrü Saracoğlu’na bir çağrı yayınladı. Pertev Naili Boratav, Sabahattin Ali gibi isimlerin Marksist bir hareket içinde olduğunu öne sürdü ve Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in istifa etmesini istediğini belirtti. Bu çağrı, birçok ilde komünizm aleyhinde ufak çaplı ayaklanmaları tetikledi. Tepki uyandıran bu mektubun ardından Atsız, Boğaziçi Lisesi’ndeki vazifesinden alındı ve Orhun dergisi tekrar kapatıldı. Sabahattin Ali, mektupta “vatan haini” olarak suçlanması nedeniyle Atsız’a bir hakaret davası açtı. Bunun üzerine 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1944 yılında dönemin cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Nihal Atsız ve 34 arkadaşı aleyhine bir konuşma yaptı. Bunun üzerine grup yargılanmaya başladı ve Atsız 6.5 yıl hapse mahkum edildi. Fakat karar temyize gidince bu süre 1.5 yıla indirildi. Atsız, 2 yıl kadar iş bulamadı. 1949’da bir arkadaşı milli eğitim bakanı olunca onun aracılığıyla bir kütüphanede çalışmaya başladı. Bu sırada Demokrat Parti’nin iktidara gelmesiyle Haydarpaşa Lisesi’ne atanarak burada öğretmenlik yapmaya başladı. 1952’de “Türkiye’nin Kurtuluşu” adlı konferansı üzerine bazı gazeteler Atsız’ın aleyhinde yazılar yazdı. Bunun üzerine Haydarpaşa Lisesi’ndeki görevinden alınarak tekrar kütüphaneye tayin edildi. Süleymaniye Kütüphanesi’nde emekli olduğu 1952 yılına kadar çalıştı. Atsız, 1950 yılında “Orkun” adlı dergide yazarlık yapmaya başladı. Bununla birlikte “Ötüken” adlı dergiyi de yayınladı. Bu dergilerde yazdığı bazı makaleler, genel anlamda “Marksistlerin Doğu’daki Gizli Çalışmaları” diye adlandırdığı yazıları tepki topladı. Bu sırada “Ötüken”deki yazıları yüzünden Atsız ve bir arkadaşı açılan dava sonucunda 15 ay hapse mahkum edildi. Bu mahkumiyet kararının ardından çalıştığı üniversitedeki öğretim görevlileri ve öğrencileri dönemin cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ten Atsız’ın affını istedi. Bu istekleri cumhurbaşkanı tarafından kabul edildi. Nihal Atsız, geçirdiği kalp krizi sonucu 11 Aralık 1975 tarihinde vefat etti. Bazı Eserleri:1. Bozkurtların Ölümü (Roman)2. Bozkurtlar Diriliyor (Roman)3. Deli Kurt (Roman)4. Ruh Adam (roman)5. Yolları Sonu (Şiir)6. Aşıkpaşaoğlu Tarihi7. Evliya Çelebi Seyahatnamesinden Seçmeler8. Türkçülüğe Karşı Haçlı Seferi ve Çektiklerimiz9. Makaleler 1-2-3 10.Turancılık, Milli Değerler ve Gençlik11.Türk Ülküsü12.Türk Tarihinde Meseleler...
Magtymguly Pyragy - Gördüňmi?
Cuma, 18 Ekim 2019
Ýagty salar gider zulmat tününde, Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Bahar eýýamynda, heýhat gününde Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Anka sypat turup, “Hüw!” diýip galkan guş. Gijesi tirikdir, gündizi bihuş, Redaly jindeli, egni hyrka puş, Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Gan edipdir pelek bagrym pyrakda. Elmydam gezer men ýar diýip sorakda, Käbe etrapynda, Şamda, Yrakda Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Rumda, Gypjakda, Çynda-Maçynda, Zemaýel ornunda, arşyň içinde, Yklym degresinde, pelek burçunda Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Aşyklar ahynda, Gulzum döwründe, Kubbatyl-yslamda, Jeýhun bahrynda, Sidre sährasynda, İsa şährinde Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Hezret Aly etgeç älemge dawy, Kapdan Kaba düşdi hazretiň çawy, Ýa yklym eýesi Ahmet Ýasawy, Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Mesgen tutmuş gara dagyň burnunda, Alynyň mülkünde, İsa ornunda, Ýeriň arkasynda, gögüň garnynda Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Magtymguly çeker ýaryň gamyny, Gezip, tapa bilmez ruýy-zemini, Ýa, ady Jebraýyl – hakyň emini, Meniň sahypjemalymny gördüňmi?!
Cuma, 18 Ekim 2019
Ýagty salar gider zulmat tününde, Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Bahar eýýamynda, heýhat gününde Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Anka sypat turup, “Hüw!” diýip galkan guş. Gijesi tirikdir, gündizi bihuş, Redaly jindeli, egni hyrka puş, Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Gan edipdir pelek bagrym pyrakda. Elmydam gezer men ýar diýip sorakda, Käbe etrapynda, Şamda, Yrakda Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Rumda, Gypjakda, Çynda-Maçynda, Zemaýel ornunda, arşyň içinde, Yklym degresinde, pelek burçunda Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Aşyklar ahynda, Gulzum döwründe, Kubbatyl-yslamda, Jeýhun bahrynda, Sidre sährasynda, İsa şährinde Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Hezret Aly etgeç älemge dawy, Kapdan Kaba düşdi hazretiň çawy, Ýa yklym eýesi Ahmet Ýasawy, Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Mesgen tutmuş gara dagyň burnunda, Alynyň mülkünde, İsa ornunda, Ýeriň arkasynda, gögüň garnynda Meniň sahypjemalymny gördüňmi?! Magtymguly çeker ýaryň gamyny, Gezip, tapa bilmez ruýy-zemini, Ýa, ady Jebraýyl – hakyň emini, Meniň sahypjemalymny gördüňmi?!
Necmettin Halil Onan - Bir Yolcuya
Cuma, 11 Ekim 2019
Dur yolcu, bilmeden gelip bastığın,Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın,Bir vatan kalbinin attığı yerdir!.Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda,Gördüğün bu tümsek Anadolu'ndaİstiklal uğrunda, namus yolunda,Can veren Mehmed'in yattığı yerdir!Bu tümsek, koparken büyük zelzele,Son vatan parçası geçerken ele,Mehmed'in düşmanı boğduğu sele,Mübarek kanını kattığı yerdir!...Düşün ki haşrolan kan, kemik, etinYaptığı bu tümsek, amansız, çetin,Bir harbin sonunda bütün milletin,Hürriyet zevkini tattığı yerdir!...
Cuma, 11 Ekim 2019
Dur yolcu, bilmeden gelip bastığın,Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın,Bir vatan kalbinin attığı yerdir!.Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda,Gördüğün bu tümsek Anadolu'ndaİstiklal uğrunda, namus yolunda,Can veren Mehmed'in yattığı yerdir!Bu tümsek, koparken büyük zelzele,Son vatan parçası geçerken ele,Mehmed'in düşmanı boğduğu sele,Mübarek kanını kattığı yerdir!...Düşün ki haşrolan kan, kemik, etinYaptığı bu tümsek, amansız, çetin,Bir harbin sonunda bütün milletin,Hürriyet zevkini tattığı yerdir!...
Ömer Seyfeddin - Forsa
Cuma, 11 Ekim 2019
Akdeniz'in, kahramanlık yuvası sonsuz ufuklarına bakan küçük tepe, minimini bir çiçek ormanı gibiydi. İnce uzun dallı badem ağaçlarının alaca gölgeleri sahile inen keçiyoluna düşüyor, ilkbaharın tatlı rüzgârıyla sarhoş olan martılar, çılgın bağrışlarıyla havayı çınlatıyordu. Badem bahçesinin yanı geniş bir bağdı. Beyaz taşlardan yapılmış kısa bir duvarın ötesindeki harabe vadiye kadar iniyordu. Bağın ortasındaki yıkık kulübenin kapısız girişinden bir ihtiyar çıktı. Saçı sakalı bembeyazdı. Kamburunu düzeltmek istiyormuş gibi gerindi. Elleri, ayakları titriyordu. Gök kadar boş, gök kadar sakin duran denize baktı, baktı. - Hayırdır inşallah! dedi. Duvarın dibindeki taş yığınlarına çöktü. Başını ellerinin arasına aldı. Sırtında yırtık bir çuval vardı. Çıplak ayakları topraktan yoğrulmuş gibiydi. Zayıf kolları kirli tunç rengindeydi. Yine başını kaldırdı. Gökle denizin birleştiği dumandan çizgiye dikkatle baktı, Ama görünürde bir şey yoktu. Bu, her gece uykusunda onu kurtarmak için birçok geminin pupa yelken geldiğini gören zavallı eski bir Türk forsasıydı. Tutsak olalı kırk yılı geçmişti. Otuz yaşında, dinç, levent, güçlü bir kahramanken Malta korsanlarının eline düşmüştü. Yirmi yıl onların kadırgalarında kürek çekti. Yirmi yıl iki zincirle iki ayağından rutubetli bir geminin dibine bağlanmış yaşadı. Yirmi yılın yazları, kışları, rüzgârları, fırtınaları, güneşleri onun granit vücudunu eritemedi. Zincirleri küflendi, çürüdü, kırıldı. Yirmi yıl içinde birkaç kez halkalarını, çivilerini değiştirdiler. Ama onun çelikten daha sert kaslı bacaklarına bir şey olmadı. Yalnız aptes alamadığı için. üzülüyordu. Hep güneşin doğduğu yanı sol ilerisine alır, gözlerini kıbleye çevirir, beş vakit namazı gizli işaretle yerine getirirdi. Elli yaşına gelince, korsanlar onu, "Artık iyi kürek çekemez!" diye bir adada satmışlardı. Efendisi bir çiftçiydi. On yıl kuru ekmekle onun yanında çalıştı. Tanrıya şükrediyordu. Çünkü artık bacaklarından mıhlı değildi. Aptes alabiliyor, tam kıblenin karşısına geçiyor, unutmadığı âyetlerle namaz kılıyor, dua edebiliyordu. Bütün umudu, doğduğu yere, Edremit'e kavuşmaktı. Otuz yıl içinde bir an bile umudunu kesmedi. "Öldükten sonra dirileceğime nasıl inanıyorsam, öyle inanıyorum, elli yıl tutsaklıktan sonra da ülkeme kavuşacağıma öyle inanıyorum!" derdi. En ünlü, en tanınmış Türk gemicilerdendi. Daha yirmi yaşındayken, Tarık Boğazı'nı geçmiş, poyraza doğru haftalarca, aylarca, kenar kıyı görmeden gitmiş, rast geldiği ıssız adalardan vergiler almış, irili ufaklı donanmaları tek başına hafif gemisiyle yenmişti. O zamanlar Türkeli'nde nâmı dillere destandı. Padişah bile onu, saraya çağırtmıştı. Serüvenlerini dinlemişti. Çünkü o, Hızır Aleyhisselâm'ın gittiği diyarları dolaşmıştı. Öyle denizlere gitmişti ki, üzerinde dağlardan, adalardan büyük buz parçaları yüzüyordu. Oraları tümüyle başka bir dünyaydı. Altı ay gündüz, altı ay gece olurdu! Karısını, işte bu, yılı bir büyük günle bir büyük geceden oluşan başka dünyadan almıştı. Gemisi altın, gümüş, inci, elmas, tutsak dolu vatana dönerken deniz ortasında evlenmiş, oğlu Turgut, Çanakkale'yi geçerken doğmuştu. Şimdi kırk beş yaşında olmalıydı. Acaba yaşıyor muydu? Hayalini unuttuğu, karlardan beyaz karısı acaba sağ mıydı? Kırk yıldır, yalnız taht yerinin, İstanbul'un minareleri, ufku, hayalinden hiç silinmemişti. "Bir gemim olsa gözümü kapar, Kabataş'ın önüne demir atarım" diye düşünürdü. Altmış yaşını geçtikten sonra efendisi, onu sözde özgür kıldı. Bu özgür kılmak değil, sokağa, perişanlığa atmaktı, Yaşlı tutsak bu bakımsız bağın içindeki yıkık kulübeyi buldu. İçine girdi. Kimse bir şey demedi. Ara sıra kasabaya iniyor, yaşlılığına acıyanların verdiği ekmek paralarını toplayıp dönüyordu. On yıl daha geçti. Artık hiç gücü kalmamıştı. Hem bağ sahibi de artık onu istemiyordu. Nereye gidecekti? Ama işte, eskiden beri gördüğü rüyaları yine görmeye başlamıştı. Kırk yıllık bir rüya... Türklerin, Türk gemilerinin gelişi... Gözlerini kurumuş elleriyle iyice ovdu. Denizin gökle birleştiği yere baktı. Evet, geleceklerdi, kesindi bu, buna öylesine inanıyordu ki... - Kırk yıl görülen bir rüya yalan olamaz! diyordu. Kulübe duvarının dibine uzandı. Yavaş yavaş gözlerini kapadı. İlkbahar bir umut tufanı gibi her yanı parlatıyordu. Martıların, "Geliyorlar, geliyorlar, seni kurtarmaya geliyorlar!" gibi işittiği tatlı seslerini dinleye dinleye daldı. Duvar taşlarının arkasından çıkan kertenkeleler üzerinde geziniyorlar, çuvaldan giysinin içine kaçıyorlardı, gür, beyaz sakalının üstünde oynaşıyorlardı. Yaşlı tutsak rüyasında, ağır bir Türk donanmasının limana girdiğini görüyordu. Kasabaya giden yola birkaç bölük asker çıkarmışlardı. Al bayrağı uzaktan tanıdı. Yatağanlar, kalkanlar güneşin yansımasıyla parlıyordu. Bizimkiler! Bizimkiler! diye bağırarak uyandı. Doğruldu. Üstündeki kertenkeleler kaçıştılar. Limana baktı. Gerçekten, kalenin karşısında bir donanma gelmişti. Kadırgaların, yelkenlerin, küreklerin biçimine dikkat etti. Sarardı. Gözlerini açtı. Yüreği hızla çarpmaya başladı. Ellerini göğsüne koydu. Bunlar Türk gemileriydi. Kıyıya yanaşıyorlardı. Gözlerine inanamadı. "Acaba rüyada mıyım?" kuşkusuna kapıldı. Uyanıkken rüya görülür müydü? İyice inanabilmek amacıyla elini ısırdı. Yerden sivri bir taş parçası aldı. Alnına vurdu. Evet, işte hissediyordu. Uyanıktı. Gördüğü rüya değildi. O uyurken, donanma burnun arkasından birdenbire çıkıvermiş olacaktı. Sevinçten, şaşkınlıktan dizlerinin bağı çözüldü. Hemen çöktü. Karaya çıkan bölükler, ellerinde al bayraklar, kaleye doğru ilerliyorlardı. Kırk yıllık bir beklemenin son çabasıyla davrandı. Birden kemikleri çatırdadı. Badem ağaçlarının çiçekli gölgeleriyle örtülen yoldan yürüdü. Kıyıya doğru koştu, koştu. Karaya çıkan askerler, ak sakallı bir ihtiyarın kendilerine doğru koştuğuna görünce: - Dur! diye bağırdılar. İhtiyar durmadı, bağırdı: - Ben Türk'üm, oğullar, ben Türk'üm. - ... Askerler onun yaklaşmasını beklediler. İhtiyar, Türklerin yanına yaklaşınca önüne ilk geleni tutup öpmeye başladı. Gözlerinden yaşlar akıyordu. Haline bakanlar üzülmüşlerdi. Biraz heyecanı dinince sordular: - Kaç yıldır tutsaksın? - Kırk! - Nerelisin? - Edremitli. - Adın ne? - Kara Memiş. - Kaptan mıydın? - Evet... İhtiyarın çevresindeki askerler birbirine karıştı. Bir çığlıktır koptu. "Bey'e haber verin!... Bey'e haber verin!" diye bağrışıyorlardı. İhtiyarın kollarına girdiler. Kuş gibi deniz kenarına uçurdular. Bir sandala koydular. Büyük bir kadırgaya çıkardılar. Askerin içinde onun kahramanlık serüvenlerini bilmeyen, ününü duymayan yoktu. Biraz güvertede durdu. Sevinçten şaşırmış, aptallaşmıştı. Ayağına bir çakşır geçirdiler. Sırtına bir kaftan attılar. Başına bir kavuk koydular. - Haydi, Bey'in yanına! dediler. Onu kadırgaya getiren askerlerle birlikte büyük geminin kıçına doğru yürüdü. Kara palabıyıklı, sırmalı giysisinin üzerine demir, çelik zırhlar giymiş iri bir adamın karşısında durdu. - Sen kaptan Kara Memiş misin? - Evet! dedi. - Hızır Aleyhisselam'ın geçtiği yerlerden geçen sen misin? - Benim. - Doğru mu söylüyorsun? - Niye yalan söyleyeceğim? - Aç bakayım sağ kolunu. İhtiyar, kaftanın altından kolunu çıkardı. Sıvadı. Bey'e uzattı. Pazısında haç biçiminde derin bir yara izi vardı. Bu yarayı, gecesi altı ay süren bir adadan karısını kaçırırken almıştı. Bey, ellerine sarıldı. Öpmeye başladı. - Ben senin oğlunum! dedi. - Turgut musun? - Evet... İhtiyar tutsak sevincinden bayılmıştı. Kendine gelince oğlu, ona: - Ben karaya cenk için çıkıyorum. Sen gemide rahat kal, dedi. Eski kahraman kabul etmedi: - Hayır. Ben de sizinle cenge çıkacağım. - Çok yaşlısın baba. - Ama yüreğim güçlüdür. - Rahat et! Bizi seyret! - Kırk yıldır dövüşü özledim. Oğlu, babasının ellerine varıp; vatanını, sevdiklerini göremeden seni tekrar kaybetmeyelim baba diye yalvararak, öptü. İhtiyar, kafasını kaldırdı, göğsünü kabarttı, daha bir gençleşmiş gibiydi. Bayrağı işaret ederek: - Şehit olursam bunu üzerime örtün! Vatan al bayrağın dalgalandığı yer değil midir? dedi.
Cuma, 11 Ekim 2019
Akdeniz'in, kahramanlık yuvası sonsuz ufuklarına bakan küçük tepe, minimini bir çiçek ormanı gibiydi. İnce uzun dallı badem ağaçlarının alaca gölgeleri sahile inen keçiyoluna düşüyor, ilkbaharın tatlı rüzgârıyla sarhoş olan martılar, çılgın bağrışlarıyla havayı çınlatıyordu. Badem bahçesinin yanı geniş bir bağdı. Beyaz taşlardan yapılmış kısa bir duvarın ötesindeki harabe vadiye kadar iniyordu. Bağın ortasındaki yıkık kulübenin kapısız girişinden bir ihtiyar çıktı. Saçı sakalı bembeyazdı. Kamburunu düzeltmek istiyormuş gibi gerindi. Elleri, ayakları titriyordu. Gök kadar boş, gök kadar sakin duran denize baktı, baktı. - Hayırdır inşallah! dedi. Duvarın dibindeki taş yığınlarına çöktü. Başını ellerinin arasına aldı. Sırtında yırtık bir çuval vardı. Çıplak ayakları topraktan yoğrulmuş gibiydi. Zayıf kolları kirli tunç rengindeydi. Yine başını kaldırdı. Gökle denizin birleştiği dumandan çizgiye dikkatle baktı, Ama görünürde bir şey yoktu. Bu, her gece uykusunda onu kurtarmak için birçok geminin pupa yelken geldiğini gören zavallı eski bir Türk forsasıydı. Tutsak olalı kırk yılı geçmişti. Otuz yaşında, dinç, levent, güçlü bir kahramanken Malta korsanlarının eline düşmüştü. Yirmi yıl onların kadırgalarında kürek çekti. Yirmi yıl iki zincirle iki ayağından rutubetli bir geminin dibine bağlanmış yaşadı. Yirmi yılın yazları, kışları, rüzgârları, fırtınaları, güneşleri onun granit vücudunu eritemedi. Zincirleri küflendi, çürüdü, kırıldı. Yirmi yıl içinde birkaç kez halkalarını, çivilerini değiştirdiler. Ama onun çelikten daha sert kaslı bacaklarına bir şey olmadı. Yalnız aptes alamadığı için. üzülüyordu. Hep güneşin doğduğu yanı sol ilerisine alır, gözlerini kıbleye çevirir, beş vakit namazı gizli işaretle yerine getirirdi. Elli yaşına gelince, korsanlar onu, "Artık iyi kürek çekemez!" diye bir adada satmışlardı. Efendisi bir çiftçiydi. On yıl kuru ekmekle onun yanında çalıştı. Tanrıya şükrediyordu. Çünkü artık bacaklarından mıhlı değildi. Aptes alabiliyor, tam kıblenin karşısına geçiyor, unutmadığı âyetlerle namaz kılıyor, dua edebiliyordu. Bütün umudu, doğduğu yere, Edremit'e kavuşmaktı. Otuz yıl içinde bir an bile umudunu kesmedi. "Öldükten sonra dirileceğime nasıl inanıyorsam, öyle inanıyorum, elli yıl tutsaklıktan sonra da ülkeme kavuşacağıma öyle inanıyorum!" derdi. En ünlü, en tanınmış Türk gemicilerdendi. Daha yirmi yaşındayken, Tarık Boğazı'nı geçmiş, poyraza doğru haftalarca, aylarca, kenar kıyı görmeden gitmiş, rast geldiği ıssız adalardan vergiler almış, irili ufaklı donanmaları tek başına hafif gemisiyle yenmişti. O zamanlar Türkeli'nde nâmı dillere destandı. Padişah bile onu, saraya çağırtmıştı. Serüvenlerini dinlemişti. Çünkü o, Hızır Aleyhisselâm'ın gittiği diyarları dolaşmıştı. Öyle denizlere gitmişti ki, üzerinde dağlardan, adalardan büyük buz parçaları yüzüyordu. Oraları tümüyle başka bir dünyaydı. Altı ay gündüz, altı ay gece olurdu! Karısını, işte bu, yılı bir büyük günle bir büyük geceden oluşan başka dünyadan almıştı. Gemisi altın, gümüş, inci, elmas, tutsak dolu vatana dönerken deniz ortasında evlenmiş, oğlu Turgut, Çanakkale'yi geçerken doğmuştu. Şimdi kırk beş yaşında olmalıydı. Acaba yaşıyor muydu? Hayalini unuttuğu, karlardan beyaz karısı acaba sağ mıydı? Kırk yıldır, yalnız taht yerinin, İstanbul'un minareleri, ufku, hayalinden hiç silinmemişti. "Bir gemim olsa gözümü kapar, Kabataş'ın önüne demir atarım" diye düşünürdü. Altmış yaşını geçtikten sonra efendisi, onu sözde özgür kıldı. Bu özgür kılmak değil, sokağa, perişanlığa atmaktı, Yaşlı tutsak bu bakımsız bağın içindeki yıkık kulübeyi buldu. İçine girdi. Kimse bir şey demedi. Ara sıra kasabaya iniyor, yaşlılığına acıyanların verdiği ekmek paralarını toplayıp dönüyordu. On yıl daha geçti. Artık hiç gücü kalmamıştı. Hem bağ sahibi de artık onu istemiyordu. Nereye gidecekti? Ama işte, eskiden beri gördüğü rüyaları yine görmeye başlamıştı. Kırk yıllık bir rüya... Türklerin, Türk gemilerinin gelişi... Gözlerini kurumuş elleriyle iyice ovdu. Denizin gökle birleştiği yere baktı. Evet, geleceklerdi, kesindi bu, buna öylesine inanıyordu ki... - Kırk yıl görülen bir rüya yalan olamaz! diyordu. Kulübe duvarının dibine uzandı. Yavaş yavaş gözlerini kapadı. İlkbahar bir umut tufanı gibi her yanı parlatıyordu. Martıların, "Geliyorlar, geliyorlar, seni kurtarmaya geliyorlar!" gibi işittiği tatlı seslerini dinleye dinleye daldı. Duvar taşlarının arkasından çıkan kertenkeleler üzerinde geziniyorlar, çuvaldan giysinin içine kaçıyorlardı, gür, beyaz sakalının üstünde oynaşıyorlardı. Yaşlı tutsak rüyasında, ağır bir Türk donanmasının limana girdiğini görüyordu. Kasabaya giden yola birkaç bölük asker çıkarmışlardı. Al bayrağı uzaktan tanıdı. Yatağanlar, kalkanlar güneşin yansımasıyla parlıyordu. Bizimkiler! Bizimkiler! diye bağırarak uyandı. Doğruldu. Üstündeki kertenkeleler kaçıştılar. Limana baktı. Gerçekten, kalenin karşısında bir donanma gelmişti. Kadırgaların, yelkenlerin, küreklerin biçimine dikkat etti. Sarardı. Gözlerini açtı. Yüreği hızla çarpmaya başladı. Ellerini göğsüne koydu. Bunlar Türk gemileriydi. Kıyıya yanaşıyorlardı. Gözlerine inanamadı. "Acaba rüyada mıyım?" kuşkusuna kapıldı. Uyanıkken rüya görülür müydü? İyice inanabilmek amacıyla elini ısırdı. Yerden sivri bir taş parçası aldı. Alnına vurdu. Evet, işte hissediyordu. Uyanıktı. Gördüğü rüya değildi. O uyurken, donanma burnun arkasından birdenbire çıkıvermiş olacaktı. Sevinçten, şaşkınlıktan dizlerinin bağı çözüldü. Hemen çöktü. Karaya çıkan bölükler, ellerinde al bayraklar, kaleye doğru ilerliyorlardı. Kırk yıllık bir beklemenin son çabasıyla davrandı. Birden kemikleri çatırdadı. Badem ağaçlarının çiçekli gölgeleriyle örtülen yoldan yürüdü. Kıyıya doğru koştu, koştu. Karaya çıkan askerler, ak sakallı bir ihtiyarın kendilerine doğru koştuğuna görünce: - Dur! diye bağırdılar. İhtiyar durmadı, bağırdı: - Ben Türk'üm, oğullar, ben Türk'üm. - ... Askerler onun yaklaşmasını beklediler. İhtiyar, Türklerin yanına yaklaşınca önüne ilk geleni tutup öpmeye başladı. Gözlerinden yaşlar akıyordu. Haline bakanlar üzülmüşlerdi. Biraz heyecanı dinince sordular: - Kaç yıldır tutsaksın? - Kırk! - Nerelisin? - Edremitli. - Adın ne? - Kara Memiş. - Kaptan mıydın? - Evet... İhtiyarın çevresindeki askerler birbirine karıştı. Bir çığlıktır koptu. "Bey'e haber verin!... Bey'e haber verin!" diye bağrışıyorlardı. İhtiyarın kollarına girdiler. Kuş gibi deniz kenarına uçurdular. Bir sandala koydular. Büyük bir kadırgaya çıkardılar. Askerin içinde onun kahramanlık serüvenlerini bilmeyen, ününü duymayan yoktu. Biraz güvertede durdu. Sevinçten şaşırmış, aptallaşmıştı. Ayağına bir çakşır geçirdiler. Sırtına bir kaftan attılar. Başına bir kavuk koydular. - Haydi, Bey'in yanına! dediler. Onu kadırgaya getiren askerlerle birlikte büyük geminin kıçına doğru yürüdü. Kara palabıyıklı, sırmalı giysisinin üzerine demir, çelik zırhlar giymiş iri bir adamın karşısında durdu. - Sen kaptan Kara Memiş misin? - Evet! dedi. - Hızır Aleyhisselam'ın geçtiği yerlerden geçen sen misin? - Benim. - Doğru mu söylüyorsun? - Niye yalan söyleyeceğim? - Aç bakayım sağ kolunu. İhtiyar, kaftanın altından kolunu çıkardı. Sıvadı. Bey'e uzattı. Pazısında haç biçiminde derin bir yara izi vardı. Bu yarayı, gecesi altı ay süren bir adadan karısını kaçırırken almıştı. Bey, ellerine sarıldı. Öpmeye başladı. - Ben senin oğlunum! dedi. - Turgut musun? - Evet... İhtiyar tutsak sevincinden bayılmıştı. Kendine gelince oğlu, ona: - Ben karaya cenk için çıkıyorum. Sen gemide rahat kal, dedi. Eski kahraman kabul etmedi: - Hayır. Ben de sizinle cenge çıkacağım. - Çok yaşlısın baba. - Ama yüreğim güçlüdür. - Rahat et! Bizi seyret! - Kırk yıldır dövüşü özledim. Oğlu, babasının ellerine varıp; vatanını, sevdiklerini göremeden seni tekrar kaybetmeyelim baba diye yalvararak, öptü. İhtiyar, kafasını kaldırdı, göğsünü kabarttı, daha bir gençleşmiş gibiydi. Bayrağı işaret ederek: - Şehit olursam bunu üzerime örtün! Vatan al bayrağın dalgalandığı yer değil midir? dedi.
Oyhan Hasan Bıldırki - Tuzak
Cuma, 11 Ekim 2019
Hava kapalı. Arada bir gidip gelen yağmur yeniden başlayacak. İşte başladı bile. Saçaklar çeşme oldu, ip gibi sular yere iniyor. Bahçede horozlarla tavuklar panikte. Hepsi sanki ağız birliği etmişler, kapısı açık kümese doğru koşuyorlar. – Coşkun kalk, kıpırda biraz! Avluda semer ıslanıyor. – İzzet, sen de fırla! Danaları dama koy. Emredici olan sesler, yeniden bastıran yağmurun sesiyle ezildi, tavsadı. Yağmur, karşı yamaçtaki ağaç dallarında sanki mıhlanmış gibi duran yapraklarla oynaşıyor. Yapraklar yıkandıkça, yeşilin en güzel tonları ortaya çıkıyor. Yamacınucunu yalayan bulutlar, ardı sıra akıyor, besbelli birbirleriyle yarışıyorlar. Havada gök gürlemesi yok. Bu müthiş yağmur, az sonra duracak, dinecek. Danaları dama yerleştirdikten sonra dönen İzzet'in üstü başı tenine yapışmış. Sahanlıktan içeri gireceği sırada durdu, dönüp avluya baktı. Islanan semere koştu. Yüklendi, zar zor semeri kaldırdı. Aldı, merdiven altına koydu. Yukarı çıktı. Anası seslendi: – Üstün başın yapış yapış olmuş. Çabuk elbiselerini değiştir! Yağmur, bıçak gibi kesildi. Rüzgâr, ıslak dallarla oynaşmaya başladı. İlkin horozlar kümesten dışarı fırladı. Peşi sıra tavuklarla piliçler ortaya çıktı. Bahçe kapısında bir taksi belirdi. Herkes pencereye koşuştu. Merak içinde taksiden inecek olana baktılar. Arabanın iki kapısı açıldı. Askerliğini bitiren Fatih, evine döndü. Endişeler bitti. Bütün yüreklerde sevinçlerin harmanı başladı. Bahçede yakalanan horozlardan biri kesildi. Bir parmak sıcak kanı, Fatih'in alnına sürüldü. İleride bulutlar, birbirleriyle yarışıyor. Dağların zirveleri bulutlara karışmış. Merdmenbaşı Tepesi, bulutların ocağı. Tepenin en uç noktası baca kesilmiş, bütün bulutlar oradan yükseliyor, gökyüzünde bilinen yerlerini alıyorlar. Bahçeye sınır olan derenin öbür kıyısına kadar inen orman, bıraksalar o dakikada bu tarafa atlayacak. Birbirine salkım saçak giren ağaçların üstünde bir şahin kanada kalkmış, belki de avına doğru uçuyor. Gökyüzünde hiçbir mavi nokta yok. Bacadan göğe yükselen bulutlar, grileşip kurşun gibi ağırlaşıyorlar. Aşağılarda dal uçlarında, sayısız yapraklarda yer yer güneş lekecikleri görülüyor. Kanada kalkan şahin, aradığını bulmuş olmalı. Kanat çırpmayı bırakmış, ayaklarını salmış, ok gibi avını izliyor. Nefes nefese bir serçe, kurtulmanın umuduyla sağa sola kanat çırpıyor. Çerçevesine güneş ışığı düşen pencereden seslenip, şahini ürküttüler. Avını kovalamayı bırakan şahin, kanat çırptı, başka bir yöne doğru havalandı. Yorgun serçe su birikintisine indi. Ürkek, şaşkın ama biraz da yüreği tarifsiz sevinçle dolu olduğu halde suya yöneldi. Kızılcık doruğunda beyazlı sarılı iki kelebek uçuştu. Bu defa sahilde bereket yüklü bulutlar harekete geçtiler. O gece sofralar kuruldu. Allah ne verdiyse yenildi, içildi. Fatih'in askerlik fotoğraflarına tek tek baktılar. Besbelli Fatih, bazı resimlerle ilgili bilgiler verirken kışlada geçirdiği günlerini yeniden yaşadı. Arkadaşlarını, komutanlarını düşündü. Zaman oldu gülümsedi, zaman geldi gözleri buğulandı. Evde ise şenlik vardı. Konuştukça hatıralar canlandı. Evin bütün duvarları birlikte yaşanılan günlerin heyecanıyla ışıklandı. İlk horoz ötüşüyle birlikte bütün ışıklar söndü. Herkes odasına çekildi. Dışarıda köpek ulumaları. Köpekler bütün gece sağa sola seğirttiler, olanca güçleriyle de belirli bir hedefe doğru havladılar, havladılar. Gökyüzünde sayısız yıldızlar… Sanki yere ağmışlar, kimisi dağların zirvesine değecek gibi, kimisi de dal uçlarına gelip tahtlarını kurmuşlar. Onlar zifiri karanlığı yıldız yıldız deliyorlar. Fındıklıkta gençten bir adam, sayvana çıkmış, domuz bekliyor. Geç adamın köpekleri de rahatsız. Onlar da zıpkın gibi sağa sola koşuşturdular, bütün gece boyu havladılar. Genç adam; "Hoşt!" dedi, "höst!" dediyse de olmadı. Köpekleri sayvan altında tutmak mümkün değil. Yıldızlar birer birer söndükçe, sabah alacası başladı. Gittikçe saydamlaşan bir aydınlık, fındık dallarını yaladı. Çaldibi yolu seçilir oldu. Bütün gece uluyan, sağa sola koşuşturan köpekler geri döndü. Sanki bir düşmanla, bir kurt veya bir azılı domuzla boğuşmuş gibiydiler. Sabahla birlikte ortalığa iri sesler düştü. Evlerinin sergilerine çıkanlar, birbirlerine seslendiler: – Hu komşu! Olanı duydun mu? Kel Ağa'nın eşeğini ayı yemiş. – Essah mı? – Essah ya! – Geçen akşam da Çamur'un ineğini parçalamış diyorlar. – Komşu, bu ayı da nereden çıktı? – Bilmem! Yalnız geçende konuşuyorlardı, duydum. Av yasağı mı koymuşlar, ne? Yazıda yabanda ayı vuran, şu kadar liralık bedeli hükümete ödeyecekmiş. – İyi de, çoğalan ayılar bize zarar verirse ne olacak? Hükümet buna ne diyecek? – Orasını düşünen mi var? İşte ayılar da köylüye zarar vermeye başladılar. Eşektir, inektir derken, bize de zararları dokunacak. Derenin öte yanında bir feryat: – Yetişin komşular, harmanda ayı var! Kan uykusuna mı yattınız? Korkup köşe bucak bir yerlere mi sindiniz? Danaları da dışarıya çıkarmıştım. – Ayı mı var dedin Zehra Ebe? – He ya! Ayı var! – Kör olasıca, edepsiz şey! Köpeksiz köy bulunca değneksiz geziyor. Islıklar çalındı. Tasmalı köpekler salındı. Derenin öte yanına bir akındır başladı. Korku bilmez çocuklarla köpekler, harmandaki ayıyı çembere aldılar. Kocaman bir ayı… Yanında iki yavrusu ile birlikte, gelenlere meydan okuyor. Ani karşılaşma, şaşkınlık yaratmış. Köpeklerin en acarları, en gözü pekleri bile oldukları yere mıhlanmış gibi duruyorlar. Koca ayı da, kendisine sokulan yavrularına homurdanıyor. Köpekler birbirlerine bakıyor, geride duran sahiplerinin verecekleri emri bekliyorlar. Bütün gözler harmandaki ayı ve yavrularında. Meraklılardan Güdük Osman, gürledi: – Kör olasıca! dedi. Nasıl da tafra yapıyor? Çoğumuzda yürek Selânik! Hayvan, bunun farkında. Köpekleri üstüne salsak olmaz. Zavallılardan bazılarını pençeler, sık boğaz eder. Zehra Ebe çıkıştı: – Doğru dersin Güdük Emmi! Doğru dersin de, çaresiz bekleyelim de, ele geçirdiğimiz koca ayı, danalarıma zarar mı versin? – Benim demem o değil. – Ya ne demek istersin? Açık söyle! – Söylemesi kolay. Lâkin yapması zor. – Neymiş o zor olan? – Bir tuzak kurmalı. Ama nereye? Birincisi ayı kısmı ha dediğin yere gitmez. İkincisi, ben tuzak kurmayı bilmem. Gençliğimde bir iki kurulu tuzak görmüştüm ama meraklısı da olmadığımdan ilgilenmemiştim. Küçük İzzet, bu konuşmadan etkilendi. Kendi kendine düşündü, kurdu. Askerden evine dönen ağabeyi Fatih, ne güne duruyordu? Gitmeli, ona haber etmeliydi. Komando Fatih, mutlaka bu işin üstesinden gelir, zor olan düğümü kolayca çözerdi. Durmadı, kıpır sapır etmedi, doğruca eve koştu. Olanı biteni, bütün gördüklerini, tek tek Fatih'e anlattı. Beklemediler. Alacaklarını yanlarına alıp yola çıktılar. Derenin kıyısına, Büyük Gedik'in başına gittiler. Fatih'e kalırsa, işler umdukları gibi akkın giderse, ayı belasından kolayca kurtulmak mümkündü. Fakat ya bir terslik olursa?.. – Olursa? Sebepsiz yere canlar yanar be İzzet! – Ne olursa ağabey? Delirdin mi sen? Kendi kendine söyleniyorsun! – Delirdiğim falan yok. Daha yaşın küçük. Bu yüzden yakınımızda dolaşan tehlikeyi göremiyorsun. Hoş, sana göre tehlike mehlike yok. Harmanda bir ayı ve iki yavrusu var. Etraflarında da ebelerle bebeler, amcalarla dayılar halka olmuşlar. Önlerinde azgın köpekleri, verecekleri emirleri almak için hazır bekliyorlar. – Beklesinler! Bize ne? – Peki oğlanım, niye koştun, onca yolu aşıp geldin de beni çağırdın? – Tuzak kurasın diye. – Niçin? – Ayıdan kurtulmak için. – Ya hesaplarımız tutmazsa? – Tutar, tutar! – Öyleyse bu kadar şamata yeter! Haydi, elimizi çabuk tutalım. İri cevizin dalına tırmanabilir misin? – Elbette! – Daha duruyorsun, fırla! Şu ipin ucunu, doruktaki eğik dala sıkıca bağla. Gözün kesmiyorsa, bırak ben çıkayım. Sözün sonu bitmeden Küçük İzzet iri cevize çıkmış, doruktaki eğik dala erişmişti bile. Ağacın üstünde Fatih'in dediklerini bir bir uyguladı, ipin ucunu sıkıca bağladı. Durmadı, bir gelincik çabukluğuyla daldan dala geçerek yere indi. İpin diğer ucu da bir başka ağacın kalın gövdesine kolayca boşalacak şekilde dolandı. İş bitmiş, tuzak demirleri gerilmiş, Büyük Gedik'in ağzı da tutulmuştu. Fatih'le İzzet harmana, ayı ve yavrularının olduğu yere doğru koştular. Harmandaki meraklıların sayısı da çoğalmıştı. Fakat bu kalabalık tutulacak yolun kestirmeden bulunmasına yetmiyordu. Her kafadan bir ses çıkıyor, dakika dakika alınan kararlar birbirini tutmuyordu. "Şöyle olsunlar", "yok böyle olsunlar"la karşılanıyor, tutulacak yolun ucu bir türlü aydınlığa çıkmıyordu. Acar köpeklerden bazılarının burunları yerde. Sanki uzaklardan, daha ötelerden sökün edecek bir tehlikenin kokusunu alıyorlar. İçlerinde hınçla bastıkları toprağı pençeleyip yırtanları var. Yavru ayılar analarının eteklerine sımsıkı yapışmışlar. Koca ayı iki arada bir derede kalmış. Besbelli eteğini tutanlar olmasa, şu koca meydanı, etrafında halka olanlara dar edecek. Fakat o da analık duygusuyla hareket ediyor, çaresiz yavrularına kanat geriyor. Fırsatı ganimet bilen Zehra Ebe, başıboş danalarını topladı, dama koydu. Damın kapısını kilitlemekle yetinmedi, eline geçirdiği telle sıkıca bağladı. Olacakları daha iyi görebilmek için evinin ön sergisine çıktı, kanepesine kuruldu. – Şükürler olsun! dedi kendi kendine. Danaları bugün ayıya kaptırmadık. Komşular olmasa kadın başıma ne ederdim ben? Herife neyi, nasıl anlatırdım? Güzel Allah'ıma şükürler olsun! Şahine durmak olur mu? Gökyüzünden süzüldü geldi. Kümesin önünde gezinen piliçlerin anasını kaptı gitti. Feryat figân. – Tutun! Yakalayın! – Bu edepsiz şahin de nereden çıktı? Harmanda ilk cümleyi kendilerine verilmiş emir sanan köpekler, ok gibi ileri atıldılar. Hepsi sağanak sağanak koca ayıya doğru koştular. Koca ayı sadece etrafında dört dönüyor, akının en zayıf olduğu noktadaki köpekleri bekliyordu. Köpeklerden en küçükleri olan Pamuk, gözü dönmüş bir şekilde ileri çıktı, koca ayıya saldırdı. Koca ayı, yavrularını arkasına aldı, dikeldi. Kendisine top gibi gelen Pamuk'u tokatladı. Bu hareket, bütün köpekleri bulundukları noktalarda mıhladı. Havlamalar, ulumalar… Ötede Acıarmut Tepesi'nde fındık kadar beyaz bir bulut belirdi. Fındık kadar beyaz bulut hareketlendi, çözüldü. El kadar oldu. Açıldıkça büyüdü, karardı. Mavi gök yüzü grileşti. Rüzgâr, dal uçlarıyla oynamaya başladı. Ormanda milyonlarca yaprak birbirine karıştı. Birkaç avare kuş havada döndüler. Uçsuz bucaksız orman uğulduyor. Harmanda sesler yeniden yükseldi: – Pamuk yaralanmış! Hayvanın boynu kanıyor! – Ulan, ayıdaki cesarete bak! Onca insan, bunca köpek koca herife vız geliyor. Köpeği amma tokatladı ha! – Bütün köpekleri bırakalım. Yeniden yüklenelim. – Çemberi daraltsak olmaz mı? – Daraltmak olmaz! Bu, darda kalan hayvanı bunaltır. Kuduran hayvan, birkaçımıza zarar verir. – Fatih! Sen misin oğlanım? Ne zaman geldin? – Dün geldim. – Geçmiş olsun! Teskereye mi geldin? – Öyle! Öteden Deli Çavuş parladı: – Geçmiş olsun, oğlanım! – Sağ ol! – Sağ olalım da, baksana koca ayının ocağına düştük. Çaresizlik belimizi büküyor. Üstelik, Güdük Osman da tuzak kurmayı bilmiyor. – Tuzak işi tamam! – Tamam mı? Duydunuz mu komşular? Tuzak işi tamammış. Aha şu gördüğünüz Fatih oğlan var ya, tuzak kurmuş. – Tuzak nerede? – Büyük Gedik'in ağzında. Rıza Bey sordu: – Acar bir tuzak mı oğlanım? Koca ayı hareketlendi. İki yavrusu peşinde, ilkin çapı küçük bir daire çizdiler, giderek dolaştıkları çemberi büyüttüler. Köpeklerin akınları sonuç vermiyor. Herkes merak içinde. Önceleri köpeklerle birlikte atağa kalkan çocuklar, nedense bu defa hız kestiler. Harmanda herkese meydan okuyan koca ayı ve yavruları, kımıldayan, yer değiştiren her davranışa karşı dikkat kesilmiştiler. Hava, aniden karardı. Dağları doruklarından aşağılara doğru sisler inmeye başladı. Dal uçlarında tutunan yapraklardaki sayısız ve doyumsuz yeşil, daha göz alıcı bir şekilde ortaya çıktı. Eski muhtar, harmandakileri uyardı; – Acıarmut Tepesi kararınca durmak olmaz, dedi. Atalardan işitmişliğimiz ve de sınamışlığımız var. Daha ne duruyorsunuz? Görmüyor musunuz? Çok kuvvetli bir yağmur gelecek. Birdenbire gökyüzünün bütün çeşmeleri açılıverdi. Bardaktan boşanır gibi bir yağmur bastırdı. Kalabalık panikte. Köpekler hangi hedefe yöneleceklerinin şaşkınlığını yaşıyorlar. Bazıları bütün güçleriyle havlayıp son bir gayretle ayı ve yavrularına doğru saldırıya geçerken, bazıları da yağmurdan kaçan sahiplerinin önüne geçtiler. Yağmur damlaları sanki yerden toprak koparıyor. Rüzgâr, tufan! Ağaç dalları birbirine karıştı. Zayıf yapraklar havada uçuşuyor. Çatı olukları boşaldı. Koca ayı ve yavruları bile yağmura direnemediler. Peşlerine düşen köpekler de geri döndüler. Sisler, harman yerini içindekilerle birlikte yalayıp yuttu. Göz gözü görmez oldu. Koca ayı, yavruları peşinde derenin kenarını tuttu. Dere yatağında sular bulandı. Az sonra sular kabaracak, belki de içinde sele kapılan kütükler oynaşacaktı. Harmanda bir iki köpek, tek düze avare avare havlıyor. Evlerde akan tavan altlarına kap kaçak konuyor. Yağmur, felâket! Damlalar kurşun gibi. Sis kâh açılıyor, kâh kapanıyor. Bir bakıyorsunuz harmanda toprak seçilirken, dere kenarındaki ağaçların bir tekini bile göremiyorsunuz. Bastıran sis, deniz dalgası gibi yayılıyor, alçalıyor, yer yer açılıyor, zaman zaman da önünde ne bulduysa yutuyor, yükseliyor, Merdmenbaşı Tepesi'nden Acıarmut Tepesi'ne doğru keyfince geziniyor. Koca ayı ve iki yavrusu, duman duman. İri vücutlarını kaplayan tüyleri ıpıslak, yapış yapış. Koca ayı arada bir durup bekliyor, harmana doğru bakıyor. Yağmur, olanca şiddetiyle devam ediyor. Güneşi görmek, nokta kadar ışığını yakalamak ne mümkün? Islak vücutlar üşüyor. Rüzgâr ıslak tene değdikçe yakıyor. Yavru ayılar homur homur. Koca ayı tedirgin. Ayak bağları olmasa, çoktan derenin öte yakasına geçecek, hür dağların yolunu tutacaktı. Ancak analık duygusu, hür dağlara giden bütün yol başlarını kapatıyor. Yağmur, felâket! Yağdıkça bastırıyor. Sanki gökler yarılmış. Dere yatağında sular kabarıyor. Beride zayıf bile olsalar ses çıkaran yüzlerce düşman var. Derenin öte yakasında hürriyet, uçsuz bucaksız dağlara doğru kucağını açmış, bekliyor. Ayı ve iki yavrusu, Büyük Gedik'in orada durdular. Gittikçe yükselen suları bir geçebilirlerse, iki adım ötesi hürriyet! Koca ayı durmadı, iki yavrusunu, iki omzuna oturtup, suya girdi. Yosunlanmış bir taşa basınca ayağı kaydı, sendeledi. Düşe kalka, bata çıka derenin karşı kıyısına yaklaştı. Yavru ayılar zıplayıp karşıya geçtiler. Fakat ne olduysa, bu sırada oldu. Tuzak çalıştı, boşandı. Koca ayı tuzakta! Feryat, figân! Acı iniltiler, homurtular ufku tuttu. Sanki Büyük Gedik'in ağzında kıyamet kopuyor! Yavrular çaresiz. Bağırıp çağırmalar, inleyip homurdanmalar! Yağmur da bastırdıkça bastırıyor. Sis dolaştıkça dolaşıyor. Sular gittikçe yükseliyor, azgınlaşıyor. Koca ayı var gücünü toplayıp son bir gayretle çırpındı. Tuzaktan kurtulmak ne mümkün? Binlerce köpek, Büyük Gedik'e hücum ediyor. Binlerce düşman göz, tuzaktaki koca ayıda odaklanıyor. Çaresiz yavrular, uçsuz bucaksız dağların yolunu tuttular. Uçsuz bucaksız hür dağların yolunda, bağırış çağırış gidiyorlar. Yüreklerinde ölümün soğuk yüzü yanıyor, yanıyor. Dağılır gibi olan, açılıp kapanan, yükselip alçalan sis, hemen her şeyi yeniden yutuyor. Yeniden yutuyor! 14 Ağustos 1997, Cide
Cuma, 11 Ekim 2019
Hava kapalı. Arada bir gidip gelen yağmur yeniden başlayacak. İşte başladı bile. Saçaklar çeşme oldu, ip gibi sular yere iniyor. Bahçede horozlarla tavuklar panikte. Hepsi sanki ağız birliği etmişler, kapısı açık kümese doğru koşuyorlar. – Coşkun kalk, kıpırda biraz! Avluda semer ıslanıyor. – İzzet, sen de fırla! Danaları dama koy. Emredici olan sesler, yeniden bastıran yağmurun sesiyle ezildi, tavsadı. Yağmur, karşı yamaçtaki ağaç dallarında sanki mıhlanmış gibi duran yapraklarla oynaşıyor. Yapraklar yıkandıkça, yeşilin en güzel tonları ortaya çıkıyor. Yamacınucunu yalayan bulutlar, ardı sıra akıyor, besbelli birbirleriyle yarışıyorlar. Havada gök gürlemesi yok. Bu müthiş yağmur, az sonra duracak, dinecek. Danaları dama yerleştirdikten sonra dönen İzzet'in üstü başı tenine yapışmış. Sahanlıktan içeri gireceği sırada durdu, dönüp avluya baktı. Islanan semere koştu. Yüklendi, zar zor semeri kaldırdı. Aldı, merdiven altına koydu. Yukarı çıktı. Anası seslendi: – Üstün başın yapış yapış olmuş. Çabuk elbiselerini değiştir! Yağmur, bıçak gibi kesildi. Rüzgâr, ıslak dallarla oynaşmaya başladı. İlkin horozlar kümesten dışarı fırladı. Peşi sıra tavuklarla piliçler ortaya çıktı. Bahçe kapısında bir taksi belirdi. Herkes pencereye koşuştu. Merak içinde taksiden inecek olana baktılar. Arabanın iki kapısı açıldı. Askerliğini bitiren Fatih, evine döndü. Endişeler bitti. Bütün yüreklerde sevinçlerin harmanı başladı. Bahçede yakalanan horozlardan biri kesildi. Bir parmak sıcak kanı, Fatih'in alnına sürüldü. İleride bulutlar, birbirleriyle yarışıyor. Dağların zirveleri bulutlara karışmış. Merdmenbaşı Tepesi, bulutların ocağı. Tepenin en uç noktası baca kesilmiş, bütün bulutlar oradan yükseliyor, gökyüzünde bilinen yerlerini alıyorlar. Bahçeye sınır olan derenin öbür kıyısına kadar inen orman, bıraksalar o dakikada bu tarafa atlayacak. Birbirine salkım saçak giren ağaçların üstünde bir şahin kanada kalkmış, belki de avına doğru uçuyor. Gökyüzünde hiçbir mavi nokta yok. Bacadan göğe yükselen bulutlar, grileşip kurşun gibi ağırlaşıyorlar. Aşağılarda dal uçlarında, sayısız yapraklarda yer yer güneş lekecikleri görülüyor. Kanada kalkan şahin, aradığını bulmuş olmalı. Kanat çırpmayı bırakmış, ayaklarını salmış, ok gibi avını izliyor. Nefes nefese bir serçe, kurtulmanın umuduyla sağa sola kanat çırpıyor. Çerçevesine güneş ışığı düşen pencereden seslenip, şahini ürküttüler. Avını kovalamayı bırakan şahin, kanat çırptı, başka bir yöne doğru havalandı. Yorgun serçe su birikintisine indi. Ürkek, şaşkın ama biraz da yüreği tarifsiz sevinçle dolu olduğu halde suya yöneldi. Kızılcık doruğunda beyazlı sarılı iki kelebek uçuştu. Bu defa sahilde bereket yüklü bulutlar harekete geçtiler. O gece sofralar kuruldu. Allah ne verdiyse yenildi, içildi. Fatih'in askerlik fotoğraflarına tek tek baktılar. Besbelli Fatih, bazı resimlerle ilgili bilgiler verirken kışlada geçirdiği günlerini yeniden yaşadı. Arkadaşlarını, komutanlarını düşündü. Zaman oldu gülümsedi, zaman geldi gözleri buğulandı. Evde ise şenlik vardı. Konuştukça hatıralar canlandı. Evin bütün duvarları birlikte yaşanılan günlerin heyecanıyla ışıklandı. İlk horoz ötüşüyle birlikte bütün ışıklar söndü. Herkes odasına çekildi. Dışarıda köpek ulumaları. Köpekler bütün gece sağa sola seğirttiler, olanca güçleriyle de belirli bir hedefe doğru havladılar, havladılar. Gökyüzünde sayısız yıldızlar… Sanki yere ağmışlar, kimisi dağların zirvesine değecek gibi, kimisi de dal uçlarına gelip tahtlarını kurmuşlar. Onlar zifiri karanlığı yıldız yıldız deliyorlar. Fındıklıkta gençten bir adam, sayvana çıkmış, domuz bekliyor. Geç adamın köpekleri de rahatsız. Onlar da zıpkın gibi sağa sola koşuşturdular, bütün gece boyu havladılar. Genç adam; "Hoşt!" dedi, "höst!" dediyse de olmadı. Köpekleri sayvan altında tutmak mümkün değil. Yıldızlar birer birer söndükçe, sabah alacası başladı. Gittikçe saydamlaşan bir aydınlık, fındık dallarını yaladı. Çaldibi yolu seçilir oldu. Bütün gece uluyan, sağa sola koşuşturan köpekler geri döndü. Sanki bir düşmanla, bir kurt veya bir azılı domuzla boğuşmuş gibiydiler. Sabahla birlikte ortalığa iri sesler düştü. Evlerinin sergilerine çıkanlar, birbirlerine seslendiler: – Hu komşu! Olanı duydun mu? Kel Ağa'nın eşeğini ayı yemiş. – Essah mı? – Essah ya! – Geçen akşam da Çamur'un ineğini parçalamış diyorlar. – Komşu, bu ayı da nereden çıktı? – Bilmem! Yalnız geçende konuşuyorlardı, duydum. Av yasağı mı koymuşlar, ne? Yazıda yabanda ayı vuran, şu kadar liralık bedeli hükümete ödeyecekmiş. – İyi de, çoğalan ayılar bize zarar verirse ne olacak? Hükümet buna ne diyecek? – Orasını düşünen mi var? İşte ayılar da köylüye zarar vermeye başladılar. Eşektir, inektir derken, bize de zararları dokunacak. Derenin öte yanında bir feryat: – Yetişin komşular, harmanda ayı var! Kan uykusuna mı yattınız? Korkup köşe bucak bir yerlere mi sindiniz? Danaları da dışarıya çıkarmıştım. – Ayı mı var dedin Zehra Ebe? – He ya! Ayı var! – Kör olasıca, edepsiz şey! Köpeksiz köy bulunca değneksiz geziyor. Islıklar çalındı. Tasmalı köpekler salındı. Derenin öte yanına bir akındır başladı. Korku bilmez çocuklarla köpekler, harmandaki ayıyı çembere aldılar. Kocaman bir ayı… Yanında iki yavrusu ile birlikte, gelenlere meydan okuyor. Ani karşılaşma, şaşkınlık yaratmış. Köpeklerin en acarları, en gözü pekleri bile oldukları yere mıhlanmış gibi duruyorlar. Koca ayı da, kendisine sokulan yavrularına homurdanıyor. Köpekler birbirlerine bakıyor, geride duran sahiplerinin verecekleri emri bekliyorlar. Bütün gözler harmandaki ayı ve yavrularında. Meraklılardan Güdük Osman, gürledi: – Kör olasıca! dedi. Nasıl da tafra yapıyor? Çoğumuzda yürek Selânik! Hayvan, bunun farkında. Köpekleri üstüne salsak olmaz. Zavallılardan bazılarını pençeler, sık boğaz eder. Zehra Ebe çıkıştı: – Doğru dersin Güdük Emmi! Doğru dersin de, çaresiz bekleyelim de, ele geçirdiğimiz koca ayı, danalarıma zarar mı versin? – Benim demem o değil. – Ya ne demek istersin? Açık söyle! – Söylemesi kolay. Lâkin yapması zor. – Neymiş o zor olan? – Bir tuzak kurmalı. Ama nereye? Birincisi ayı kısmı ha dediğin yere gitmez. İkincisi, ben tuzak kurmayı bilmem. Gençliğimde bir iki kurulu tuzak görmüştüm ama meraklısı da olmadığımdan ilgilenmemiştim. Küçük İzzet, bu konuşmadan etkilendi. Kendi kendine düşündü, kurdu. Askerden evine dönen ağabeyi Fatih, ne güne duruyordu? Gitmeli, ona haber etmeliydi. Komando Fatih, mutlaka bu işin üstesinden gelir, zor olan düğümü kolayca çözerdi. Durmadı, kıpır sapır etmedi, doğruca eve koştu. Olanı biteni, bütün gördüklerini, tek tek Fatih'e anlattı. Beklemediler. Alacaklarını yanlarına alıp yola çıktılar. Derenin kıyısına, Büyük Gedik'in başına gittiler. Fatih'e kalırsa, işler umdukları gibi akkın giderse, ayı belasından kolayca kurtulmak mümkündü. Fakat ya bir terslik olursa?.. – Olursa? Sebepsiz yere canlar yanar be İzzet! – Ne olursa ağabey? Delirdin mi sen? Kendi kendine söyleniyorsun! – Delirdiğim falan yok. Daha yaşın küçük. Bu yüzden yakınımızda dolaşan tehlikeyi göremiyorsun. Hoş, sana göre tehlike mehlike yok. Harmanda bir ayı ve iki yavrusu var. Etraflarında da ebelerle bebeler, amcalarla dayılar halka olmuşlar. Önlerinde azgın köpekleri, verecekleri emirleri almak için hazır bekliyorlar. – Beklesinler! Bize ne? – Peki oğlanım, niye koştun, onca yolu aşıp geldin de beni çağırdın? – Tuzak kurasın diye. – Niçin? – Ayıdan kurtulmak için. – Ya hesaplarımız tutmazsa? – Tutar, tutar! – Öyleyse bu kadar şamata yeter! Haydi, elimizi çabuk tutalım. İri cevizin dalına tırmanabilir misin? – Elbette! – Daha duruyorsun, fırla! Şu ipin ucunu, doruktaki eğik dala sıkıca bağla. Gözün kesmiyorsa, bırak ben çıkayım. Sözün sonu bitmeden Küçük İzzet iri cevize çıkmış, doruktaki eğik dala erişmişti bile. Ağacın üstünde Fatih'in dediklerini bir bir uyguladı, ipin ucunu sıkıca bağladı. Durmadı, bir gelincik çabukluğuyla daldan dala geçerek yere indi. İpin diğer ucu da bir başka ağacın kalın gövdesine kolayca boşalacak şekilde dolandı. İş bitmiş, tuzak demirleri gerilmiş, Büyük Gedik'in ağzı da tutulmuştu. Fatih'le İzzet harmana, ayı ve yavrularının olduğu yere doğru koştular. Harmandaki meraklıların sayısı da çoğalmıştı. Fakat bu kalabalık tutulacak yolun kestirmeden bulunmasına yetmiyordu. Her kafadan bir ses çıkıyor, dakika dakika alınan kararlar birbirini tutmuyordu. "Şöyle olsunlar", "yok böyle olsunlar"la karşılanıyor, tutulacak yolun ucu bir türlü aydınlığa çıkmıyordu. Acar köpeklerden bazılarının burunları yerde. Sanki uzaklardan, daha ötelerden sökün edecek bir tehlikenin kokusunu alıyorlar. İçlerinde hınçla bastıkları toprağı pençeleyip yırtanları var. Yavru ayılar analarının eteklerine sımsıkı yapışmışlar. Koca ayı iki arada bir derede kalmış. Besbelli eteğini tutanlar olmasa, şu koca meydanı, etrafında halka olanlara dar edecek. Fakat o da analık duygusuyla hareket ediyor, çaresiz yavrularına kanat geriyor. Fırsatı ganimet bilen Zehra Ebe, başıboş danalarını topladı, dama koydu. Damın kapısını kilitlemekle yetinmedi, eline geçirdiği telle sıkıca bağladı. Olacakları daha iyi görebilmek için evinin ön sergisine çıktı, kanepesine kuruldu. – Şükürler olsun! dedi kendi kendine. Danaları bugün ayıya kaptırmadık. Komşular olmasa kadın başıma ne ederdim ben? Herife neyi, nasıl anlatırdım? Güzel Allah'ıma şükürler olsun! Şahine durmak olur mu? Gökyüzünden süzüldü geldi. Kümesin önünde gezinen piliçlerin anasını kaptı gitti. Feryat figân. – Tutun! Yakalayın! – Bu edepsiz şahin de nereden çıktı? Harmanda ilk cümleyi kendilerine verilmiş emir sanan köpekler, ok gibi ileri atıldılar. Hepsi sağanak sağanak koca ayıya doğru koştular. Koca ayı sadece etrafında dört dönüyor, akının en zayıf olduğu noktadaki köpekleri bekliyordu. Köpeklerden en küçükleri olan Pamuk, gözü dönmüş bir şekilde ileri çıktı, koca ayıya saldırdı. Koca ayı, yavrularını arkasına aldı, dikeldi. Kendisine top gibi gelen Pamuk'u tokatladı. Bu hareket, bütün köpekleri bulundukları noktalarda mıhladı. Havlamalar, ulumalar… Ötede Acıarmut Tepesi'nde fındık kadar beyaz bir bulut belirdi. Fındık kadar beyaz bulut hareketlendi, çözüldü. El kadar oldu. Açıldıkça büyüdü, karardı. Mavi gök yüzü grileşti. Rüzgâr, dal uçlarıyla oynamaya başladı. Ormanda milyonlarca yaprak birbirine karıştı. Birkaç avare kuş havada döndüler. Uçsuz bucaksız orman uğulduyor. Harmanda sesler yeniden yükseldi: – Pamuk yaralanmış! Hayvanın boynu kanıyor! – Ulan, ayıdaki cesarete bak! Onca insan, bunca köpek koca herife vız geliyor. Köpeği amma tokatladı ha! – Bütün köpekleri bırakalım. Yeniden yüklenelim. – Çemberi daraltsak olmaz mı? – Daraltmak olmaz! Bu, darda kalan hayvanı bunaltır. Kuduran hayvan, birkaçımıza zarar verir. – Fatih! Sen misin oğlanım? Ne zaman geldin? – Dün geldim. – Geçmiş olsun! Teskereye mi geldin? – Öyle! Öteden Deli Çavuş parladı: – Geçmiş olsun, oğlanım! – Sağ ol! – Sağ olalım da, baksana koca ayının ocağına düştük. Çaresizlik belimizi büküyor. Üstelik, Güdük Osman da tuzak kurmayı bilmiyor. – Tuzak işi tamam! – Tamam mı? Duydunuz mu komşular? Tuzak işi tamammış. Aha şu gördüğünüz Fatih oğlan var ya, tuzak kurmuş. – Tuzak nerede? – Büyük Gedik'in ağzında. Rıza Bey sordu: – Acar bir tuzak mı oğlanım? Koca ayı hareketlendi. İki yavrusu peşinde, ilkin çapı küçük bir daire çizdiler, giderek dolaştıkları çemberi büyüttüler. Köpeklerin akınları sonuç vermiyor. Herkes merak içinde. Önceleri köpeklerle birlikte atağa kalkan çocuklar, nedense bu defa hız kestiler. Harmanda herkese meydan okuyan koca ayı ve yavruları, kımıldayan, yer değiştiren her davranışa karşı dikkat kesilmiştiler. Hava, aniden karardı. Dağları doruklarından aşağılara doğru sisler inmeye başladı. Dal uçlarında tutunan yapraklardaki sayısız ve doyumsuz yeşil, daha göz alıcı bir şekilde ortaya çıktı. Eski muhtar, harmandakileri uyardı; – Acıarmut Tepesi kararınca durmak olmaz, dedi. Atalardan işitmişliğimiz ve de sınamışlığımız var. Daha ne duruyorsunuz? Görmüyor musunuz? Çok kuvvetli bir yağmur gelecek. Birdenbire gökyüzünün bütün çeşmeleri açılıverdi. Bardaktan boşanır gibi bir yağmur bastırdı. Kalabalık panikte. Köpekler hangi hedefe yöneleceklerinin şaşkınlığını yaşıyorlar. Bazıları bütün güçleriyle havlayıp son bir gayretle ayı ve yavrularına doğru saldırıya geçerken, bazıları da yağmurdan kaçan sahiplerinin önüne geçtiler. Yağmur damlaları sanki yerden toprak koparıyor. Rüzgâr, tufan! Ağaç dalları birbirine karıştı. Zayıf yapraklar havada uçuşuyor. Çatı olukları boşaldı. Koca ayı ve yavruları bile yağmura direnemediler. Peşlerine düşen köpekler de geri döndüler. Sisler, harman yerini içindekilerle birlikte yalayıp yuttu. Göz gözü görmez oldu. Koca ayı, yavruları peşinde derenin kenarını tuttu. Dere yatağında sular bulandı. Az sonra sular kabaracak, belki de içinde sele kapılan kütükler oynaşacaktı. Harmanda bir iki köpek, tek düze avare avare havlıyor. Evlerde akan tavan altlarına kap kaçak konuyor. Yağmur, felâket! Damlalar kurşun gibi. Sis kâh açılıyor, kâh kapanıyor. Bir bakıyorsunuz harmanda toprak seçilirken, dere kenarındaki ağaçların bir tekini bile göremiyorsunuz. Bastıran sis, deniz dalgası gibi yayılıyor, alçalıyor, yer yer açılıyor, zaman zaman da önünde ne bulduysa yutuyor, yükseliyor, Merdmenbaşı Tepesi'nden Acıarmut Tepesi'ne doğru keyfince geziniyor. Koca ayı ve iki yavrusu, duman duman. İri vücutlarını kaplayan tüyleri ıpıslak, yapış yapış. Koca ayı arada bir durup bekliyor, harmana doğru bakıyor. Yağmur, olanca şiddetiyle devam ediyor. Güneşi görmek, nokta kadar ışığını yakalamak ne mümkün? Islak vücutlar üşüyor. Rüzgâr ıslak tene değdikçe yakıyor. Yavru ayılar homur homur. Koca ayı tedirgin. Ayak bağları olmasa, çoktan derenin öte yakasına geçecek, hür dağların yolunu tutacaktı. Ancak analık duygusu, hür dağlara giden bütün yol başlarını kapatıyor. Yağmur, felâket! Yağdıkça bastırıyor. Sanki gökler yarılmış. Dere yatağında sular kabarıyor. Beride zayıf bile olsalar ses çıkaran yüzlerce düşman var. Derenin öte yakasında hürriyet, uçsuz bucaksız dağlara doğru kucağını açmış, bekliyor. Ayı ve iki yavrusu, Büyük Gedik'in orada durdular. Gittikçe yükselen suları bir geçebilirlerse, iki adım ötesi hürriyet! Koca ayı durmadı, iki yavrusunu, iki omzuna oturtup, suya girdi. Yosunlanmış bir taşa basınca ayağı kaydı, sendeledi. Düşe kalka, bata çıka derenin karşı kıyısına yaklaştı. Yavru ayılar zıplayıp karşıya geçtiler. Fakat ne olduysa, bu sırada oldu. Tuzak çalıştı, boşandı. Koca ayı tuzakta! Feryat, figân! Acı iniltiler, homurtular ufku tuttu. Sanki Büyük Gedik'in ağzında kıyamet kopuyor! Yavrular çaresiz. Bağırıp çağırmalar, inleyip homurdanmalar! Yağmur da bastırdıkça bastırıyor. Sis dolaştıkça dolaşıyor. Sular gittikçe yükseliyor, azgınlaşıyor. Koca ayı var gücünü toplayıp son bir gayretle çırpındı. Tuzaktan kurtulmak ne mümkün? Binlerce köpek, Büyük Gedik'e hücum ediyor. Binlerce düşman göz, tuzaktaki koca ayıda odaklanıyor. Çaresiz yavrular, uçsuz bucaksız dağların yolunu tuttular. Uçsuz bucaksız hür dağların yolunda, bağırış çağırış gidiyorlar. Yüreklerinde ölümün soğuk yüzü yanıyor, yanıyor. Dağılır gibi olan, açılıp kapanan, yükselip alçalan sis, hemen her şeyi yeniden yutuyor. Yeniden yutuyor! 14 Ağustos 1997, Cide
Refik Halit Karay - Eskici
Cumartesi, 21 Eylül 2019
Vapur rıhtımından kalkıp da Marmara'ya doğru uzaklaşmaya başlayınca yolcuyu geçirmeğe gelenler, üzerlerinden ağır bir yük kalkmış gibi ferahladılar: -Çocukcağız Arabistan'da rahat eder. Dediler, hayırlı bir iş yaptıklarına herkesi inandırmış olanların uydurma neşesi ile, fakat gönülleri isli, evlerine döndüler. Zaten babadan yetim kalan küçük Hasan, anası da ölünce uzak akrabaları ve konu komşusunun yardımı ile halasının yanına, Filistin'in ücra bir kasabasına gönderiliyordu. Hasan vapurda eğlendi; gırıl gırıl işleyen vinçlere, üstleri yazılı can kurtaran simitlerine, kurutulacak çamaşırlar gibi iplere asılı sandallara, vardiya değiştirilirken çalınan kampanyaya bakarak çok eğlendi. Beş yaşında idi; peltek, şirin konuşmalar ile de güvertede yolcularını epeyce eğlendirmişti. Fakat vapur, şuraya buraya uğrayıp bir sürü yolcu bıraktıktan sonra sıcak memleketlere yaklaşınca kendisini bir durgunluk aldı: Kalanlar bilmediği bir dilden konuşuyorlardı ve ona İstanbul'daki gibi: -Hasan gel! -Hasan git! Demiyorlardı; ismi değişir gibi olmuştu. Hassen şeklinde girmişti: -Taal hun ya Hassen. Diyorlardı, yanlarına gidiyordu. -Ruh ya Hassen... Derlerse uzaklaşıyordu. Hayfa'ya çıktılar ve onu bir trene koydular. Artık ana dili büsbütün işitilmez olmuştu. Hasan köşeye büzüldü; bir şeyler soran olsa da susuyordu. Portakal bahçelerine dalmış, göğsünde bir katılık, gırtlağında lokmasını yutamamış gibi bir sert düğüm, daima susuyordu. Fakat hem pür nakıl çiçek açmış, hem yemişlerle donanmış güzel, ıslak bahçeler de tükendi; zeytinlikler de seyrekleşti. Yamaçlarında keçiler otlayan kuru, yalçın, çatlak dağlar arasından geçiyorlardı. Bu keçiler kapkara, beneksiz kara idi; tüyleri yeni otomobil boyası gibi aynamsı bir cila ile, kızgın güneş altında, pırıl pırıl yanıyordu. Bunlar da bitti; göz alabildiğine uzanan bir düzlüğe çıkmışlardı; ne ağaç vardı, ne dere, ne ev! Yalnız ara sıra kocaman kocaman hayvanlara rast geliyorlardı; çok uzun bacaklı, çok uzun boylu, sırtları kabarık, kambur hayvanlar trene bakmıyorlardı bile... Ağızlarında beyazımsı bir köpük çiğneyerek dalgın ve küskün arka arkaya, ağır ağır yumuşak yumuşak, iz bırakmadan ve toz çıkarmadan gidiyorlardı. Çok sabretti, dayanamadı, yanındaki askere parmağı ile göstererek sordu; o güldü: - Gemel! Gemel! dedi. Hasan'ı bir istasyonda indirdiler. Gerdanından, alnından, kollarından ve kulaklarından biçim biçim, sürü sürü altınlar sallanan kara çarşaflı, kara çatık kaşlı, kara iri benli bir kadın göğsüne bastırdı. Anasınınkine benzemeyen, tuhaf kokulu, fazla yumuşak, içine gömülüverilen cansız bir göğüs... - Ya habibî! Ya aynî! Halasının yanındaki kadınlar da saldırdılar, öptüler, söyleştiler, gülüştüler. Birçok çocuk da gelmişti; entarilerinin üstüne hırka yerine elbise ceket giymiş, saçları perçemli, başları takkeli çocuklar: Hasan durgun, tıkanıktı; susuyor, susuyordu. Öyle haftalarca sustu. Anlamağa başladığı Arapçayı, küçücük kafasında beliren bir inatla konuşmayarak sustu. Daha büyük bir tehlikeden korkarak deniz altında nefes almağa çalışan bir adam gibi tıkandığını duyuyordu. Yine susuyordu. Hep sustu. Şimdi onun da kuşaklı entarisi, ceketi, takkesi, kırmızı merkupları vardı. Saçlarının ortası, el ayası kadar sıfır makine ile kesilmiş, alnına perçemler uzatılmıştı. Deri gibi sert, yayvan tandır ekmeğine alışmıştı; yer sofrasında bunu hem kaşık, hem çatal yerine dürümleyerek kullanmayı beceriyordu. Bir gün halası sokaktan bağırarak geçen bir satıcıyı çağırdı. Evin avlusuna sırtında çuval kaplı bir yayvan torba, elinde bir ufacık bir iskemle ve uzun bir demir parçası, dağınık kıyafetli bir adam girdi. Torbasında da mukavva gibi bükülmüş bir tomar duruyordu. Konuştular, sonra önüne bir sürü patlak, sökük, parça parça ayakkabı dizdiler. Satıcı iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karşısına geçti. Bu dört yanı duvarlı, tek kat, basık ve toprak evde öyle canı sıkılıyordu ki... Şaşarak, eğlenerek seyrediyordu: Mukavvaya benzettiği kalın deriyi iki tarafı keskin incecik, sapsız bıçağıyla kesişine, ağzına bir avuç çivi dolduruşuna, sonra bunları birer birer, İstanbul'da gördüğü maymun gibi avurdundan çıkarıp ayakkabıların altına çabuk çabuk mıhlayışına, deri parçalarını, pis bir suya koyup ıslatışına, mundar çanaktaki macuna parmağını daldırıp tabanlara sürüşüne, hepsine bakıyordu. Susuyor ve bakıyordu. Bir aralık nerede ve kimlerle olduğunu keyfinden unuttu, dalgınlığından ana dil ile sordu. -Çiviler ağzına batmaz mı senin? Eskici başını hayretle işinden kaldırdı. Uzun uzun Hasan'ın yüzüne baktı: -Türk Çocuğu musun be? -İstanbul'dan geldim? -Ben de o taraflardan...İzmit'ten! Eskicide saç sakal dağınık, göğüs bağır açık, pantolonu dizlerinden yamalı, dişleri eksik ve suratı sarı, sapsarıydı; gözlerinin akına kadar sarıydı. Türkçe bildiği ve İstanbul taraflarından geldiği için Hasan, şimdi onun sade işine değil, yüzüne de dikkatli bakmıştı. Göğsünün ortasında, tıpkı çenesindeki sakalı andıran kırçıl, seyrek bir tutam kıl vardı. Dişsizlikten peltek çıkan bir sesle tekrar sordu: - Ne diye düştün bu cehennemin bucağına sen? Hasan anladığı kadar anlattı. Sonra Kanlıca'daki evlerini tarif etti; komşunun oğlu Mahmut'la balık tuttuklarını, anası doktora giderken tünele bindiklerini, bir kere de kapıya beyaz boyalı hasta otomobili geldiğini, içinde yataklar serili olduğunu söyledi. Bir aralık ta kendisini sordu: -Sen niye buradasın? Öteki başını ve elini şöyle salladı: Uzun iş manasına... ve mırıldandı: -Bir kabahat işledik de kaçtık! Asıl konuşan Hasan'dı, altı aydan beri susan Hasan... Durmadan, dinlenmeden nefes almadan, yanakları sevincinden pembe pembe, dudakları taze, gevrek, billûr sesiyle biteviye konuşuyordu. Aklına ne gelirse söylüyordu. Eskici hem çalışıyor, hem de, ara sıra "Ha!?öylemi?" gibi dinlediğini bildiren sözlerle onu söyletiyordu; artık erişemeyeceği yurdunun bir deresini, bir rüzgarını, bir türküsünü dinliyormuş gibi hem zevkli, hem yaslı dinliyordu; geçmiş günleri, kaybettiği yerleri düşünerek benliği sarsıla sarsıla dinliyordu. Daha çok dinlemek için de elini ağır tutuyordu. Fakat, nihayet bütün ayakkabılar tamir edilmiş, iş bitmişti. Demirini topraktan çekti, köselesini dürdü, çivi kutusunu kapadı, çiriş çanağını sarmaladı. Bunları hep aheste aheste yaptı. Hasan, yüreği burkularak sordu: -Gidiyor musun? -Gidiyorum ya, işimi tükettim. O zaman gördü ki, küçük çocuk, memleketlisi mini mini yavru ağlıyor... Sessizce, titreye titreye ağlıyor. Yanaklarından gözyaşları bir bir arkasına, temiz vagon pencerelerindeki yağmur damlaları dışarının rengini geçilen manzaraları içine alarak nasıl acele acele, sarsıla çarpışa dökülürse öyle bağrının sarsıntıları ile yerlerinden oynayarak, vuruşurak içlerinde güneşli mavi gök, pırıl pırıl akıyor. - Ağlama be! Ağlama be! Eskici başka söz bulamamıştı. Bunu işiten çocuk hıçkıra hıçkıra, katıla katıla ağlamaktadır; bir daha Türkçe konuşacak adam bulamayacağına ağlamaktadır. -Ağlama diyorum sana! Ağlama. Bunları derken onun da katı, nasırlanmış yüreği yumuşamış, şişmişti. Önüne geçmeğe çalıştı amma yapamadı, kendisini tutamadı; gözlerinin dolduğunu ve sakallarından kayan yaşların, Arabistan sıcağıyla yanan kızgın göğsüne bir pınar sızıntısı kadar serin, ürpertici, döküldüğünü duydu.
Cumartesi, 21 Eylül 2019
Vapur rıhtımından kalkıp da Marmara'ya doğru uzaklaşmaya başlayınca yolcuyu geçirmeğe gelenler, üzerlerinden ağır bir yük kalkmış gibi ferahladılar: -Çocukcağız Arabistan'da rahat eder. Dediler, hayırlı bir iş yaptıklarına herkesi inandırmış olanların uydurma neşesi ile, fakat gönülleri isli, evlerine döndüler. Zaten babadan yetim kalan küçük Hasan, anası da ölünce uzak akrabaları ve konu komşusunun yardımı ile halasının yanına, Filistin'in ücra bir kasabasına gönderiliyordu. Hasan vapurda eğlendi; gırıl gırıl işleyen vinçlere, üstleri yazılı can kurtaran simitlerine, kurutulacak çamaşırlar gibi iplere asılı sandallara, vardiya değiştirilirken çalınan kampanyaya bakarak çok eğlendi. Beş yaşında idi; peltek, şirin konuşmalar ile de güvertede yolcularını epeyce eğlendirmişti. Fakat vapur, şuraya buraya uğrayıp bir sürü yolcu bıraktıktan sonra sıcak memleketlere yaklaşınca kendisini bir durgunluk aldı: Kalanlar bilmediği bir dilden konuşuyorlardı ve ona İstanbul'daki gibi: -Hasan gel! -Hasan git! Demiyorlardı; ismi değişir gibi olmuştu. Hassen şeklinde girmişti: -Taal hun ya Hassen. Diyorlardı, yanlarına gidiyordu. -Ruh ya Hassen... Derlerse uzaklaşıyordu. Hayfa'ya çıktılar ve onu bir trene koydular. Artık ana dili büsbütün işitilmez olmuştu. Hasan köşeye büzüldü; bir şeyler soran olsa da susuyordu. Portakal bahçelerine dalmış, göğsünde bir katılık, gırtlağında lokmasını yutamamış gibi bir sert düğüm, daima susuyordu. Fakat hem pür nakıl çiçek açmış, hem yemişlerle donanmış güzel, ıslak bahçeler de tükendi; zeytinlikler de seyrekleşti. Yamaçlarında keçiler otlayan kuru, yalçın, çatlak dağlar arasından geçiyorlardı. Bu keçiler kapkara, beneksiz kara idi; tüyleri yeni otomobil boyası gibi aynamsı bir cila ile, kızgın güneş altında, pırıl pırıl yanıyordu. Bunlar da bitti; göz alabildiğine uzanan bir düzlüğe çıkmışlardı; ne ağaç vardı, ne dere, ne ev! Yalnız ara sıra kocaman kocaman hayvanlara rast geliyorlardı; çok uzun bacaklı, çok uzun boylu, sırtları kabarık, kambur hayvanlar trene bakmıyorlardı bile... Ağızlarında beyazımsı bir köpük çiğneyerek dalgın ve küskün arka arkaya, ağır ağır yumuşak yumuşak, iz bırakmadan ve toz çıkarmadan gidiyorlardı. Çok sabretti, dayanamadı, yanındaki askere parmağı ile göstererek sordu; o güldü: - Gemel! Gemel! dedi. Hasan'ı bir istasyonda indirdiler. Gerdanından, alnından, kollarından ve kulaklarından biçim biçim, sürü sürü altınlar sallanan kara çarşaflı, kara çatık kaşlı, kara iri benli bir kadın göğsüne bastırdı. Anasınınkine benzemeyen, tuhaf kokulu, fazla yumuşak, içine gömülüverilen cansız bir göğüs... - Ya habibî! Ya aynî! Halasının yanındaki kadınlar da saldırdılar, öptüler, söyleştiler, gülüştüler. Birçok çocuk da gelmişti; entarilerinin üstüne hırka yerine elbise ceket giymiş, saçları perçemli, başları takkeli çocuklar: Hasan durgun, tıkanıktı; susuyor, susuyordu. Öyle haftalarca sustu. Anlamağa başladığı Arapçayı, küçücük kafasında beliren bir inatla konuşmayarak sustu. Daha büyük bir tehlikeden korkarak deniz altında nefes almağa çalışan bir adam gibi tıkandığını duyuyordu. Yine susuyordu. Hep sustu. Şimdi onun da kuşaklı entarisi, ceketi, takkesi, kırmızı merkupları vardı. Saçlarının ortası, el ayası kadar sıfır makine ile kesilmiş, alnına perçemler uzatılmıştı. Deri gibi sert, yayvan tandır ekmeğine alışmıştı; yer sofrasında bunu hem kaşık, hem çatal yerine dürümleyerek kullanmayı beceriyordu. Bir gün halası sokaktan bağırarak geçen bir satıcıyı çağırdı. Evin avlusuna sırtında çuval kaplı bir yayvan torba, elinde bir ufacık bir iskemle ve uzun bir demir parçası, dağınık kıyafetli bir adam girdi. Torbasında da mukavva gibi bükülmüş bir tomar duruyordu. Konuştular, sonra önüne bir sürü patlak, sökük, parça parça ayakkabı dizdiler. Satıcı iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karşısına geçti. Bu dört yanı duvarlı, tek kat, basık ve toprak evde öyle canı sıkılıyordu ki... Şaşarak, eğlenerek seyrediyordu: Mukavvaya benzettiği kalın deriyi iki tarafı keskin incecik, sapsız bıçağıyla kesişine, ağzına bir avuç çivi dolduruşuna, sonra bunları birer birer, İstanbul'da gördüğü maymun gibi avurdundan çıkarıp ayakkabıların altına çabuk çabuk mıhlayışına, deri parçalarını, pis bir suya koyup ıslatışına, mundar çanaktaki macuna parmağını daldırıp tabanlara sürüşüne, hepsine bakıyordu. Susuyor ve bakıyordu. Bir aralık nerede ve kimlerle olduğunu keyfinden unuttu, dalgınlığından ana dil ile sordu. -Çiviler ağzına batmaz mı senin? Eskici başını hayretle işinden kaldırdı. Uzun uzun Hasan'ın yüzüne baktı: -Türk Çocuğu musun be? -İstanbul'dan geldim? -Ben de o taraflardan...İzmit'ten! Eskicide saç sakal dağınık, göğüs bağır açık, pantolonu dizlerinden yamalı, dişleri eksik ve suratı sarı, sapsarıydı; gözlerinin akına kadar sarıydı. Türkçe bildiği ve İstanbul taraflarından geldiği için Hasan, şimdi onun sade işine değil, yüzüne de dikkatli bakmıştı. Göğsünün ortasında, tıpkı çenesindeki sakalı andıran kırçıl, seyrek bir tutam kıl vardı. Dişsizlikten peltek çıkan bir sesle tekrar sordu: - Ne diye düştün bu cehennemin bucağına sen? Hasan anladığı kadar anlattı. Sonra Kanlıca'daki evlerini tarif etti; komşunun oğlu Mahmut'la balık tuttuklarını, anası doktora giderken tünele bindiklerini, bir kere de kapıya beyaz boyalı hasta otomobili geldiğini, içinde yataklar serili olduğunu söyledi. Bir aralık ta kendisini sordu: -Sen niye buradasın? Öteki başını ve elini şöyle salladı: Uzun iş manasına... ve mırıldandı: -Bir kabahat işledik de kaçtık! Asıl konuşan Hasan'dı, altı aydan beri susan Hasan... Durmadan, dinlenmeden nefes almadan, yanakları sevincinden pembe pembe, dudakları taze, gevrek, billûr sesiyle biteviye konuşuyordu. Aklına ne gelirse söylüyordu. Eskici hem çalışıyor, hem de, ara sıra "Ha!?öylemi?" gibi dinlediğini bildiren sözlerle onu söyletiyordu; artık erişemeyeceği yurdunun bir deresini, bir rüzgarını, bir türküsünü dinliyormuş gibi hem zevkli, hem yaslı dinliyordu; geçmiş günleri, kaybettiği yerleri düşünerek benliği sarsıla sarsıla dinliyordu. Daha çok dinlemek için de elini ağır tutuyordu. Fakat, nihayet bütün ayakkabılar tamir edilmiş, iş bitmişti. Demirini topraktan çekti, köselesini dürdü, çivi kutusunu kapadı, çiriş çanağını sarmaladı. Bunları hep aheste aheste yaptı. Hasan, yüreği burkularak sordu: -Gidiyor musun? -Gidiyorum ya, işimi tükettim. O zaman gördü ki, küçük çocuk, memleketlisi mini mini yavru ağlıyor... Sessizce, titreye titreye ağlıyor. Yanaklarından gözyaşları bir bir arkasına, temiz vagon pencerelerindeki yağmur damlaları dışarının rengini geçilen manzaraları içine alarak nasıl acele acele, sarsıla çarpışa dökülürse öyle bağrının sarsıntıları ile yerlerinden oynayarak, vuruşurak içlerinde güneşli mavi gök, pırıl pırıl akıyor. - Ağlama be! Ağlama be! Eskici başka söz bulamamıştı. Bunu işiten çocuk hıçkıra hıçkıra, katıla katıla ağlamaktadır; bir daha Türkçe konuşacak adam bulamayacağına ağlamaktadır. -Ağlama diyorum sana! Ağlama. Bunları derken onun da katı, nasırlanmış yüreği yumuşamış, şişmişti. Önüne geçmeğe çalıştı amma yapamadı, kendisini tutamadı; gözlerinin dolduğunu ve sakallarından kayan yaşların, Arabistan sıcağıyla yanan kızgın göğsüne bir pınar sızıntısı kadar serin, ürpertici, döküldüğünü duydu.
Xurshid Davron - Qodiriyni Olib Ketganlari Haqida She’r
Pazar, 29 Eylül 2019
Kimsasiz, tinch bog’ chetidagiO’rindiqqa o’tirgan bu chol,Ko’ksidagi – sir ichidagiSirlarini ochdi misli fol: “…Qishmi, yozmi, yoki kuzimidi –Esimda yo’q, faqat yodimda:Ikki devdek yigit turardiQodiriyning ikki yonida. Uning so’zi bitik qog’ozlarUchib yurar edi osmonda,Taratardi ajib ovozlar,Uyg’otardi qo’rquvni qonda. Ortda qolib borardi Toshkand,Mahbus unga ma’yus boqardi –Samarqandni tashlab ketayotganBobur kabi rangi oqarib… Panjaraning orqasidan uKo’rardi: kuz, yoz,qish va bahor…Daraxtlarda bo’rtardi tuyg’u,Xazon uchar, yog’ilardi qor. Uning ko’zi osmonga qarabKimnidir jim siqtab chaqirdi,Samarqandni tashlab ketayotganBobur ko’zi bilan boqardi. “Non” deb yozuv bitilgan moshinTuynugidan uning ko’zlariBu dunyoda hurlik va VatanBuyuk baxtdir, deya so’zlardi. “O’tgan kunlar” varaqlariniShundan keyin o’qidi olov,Shundan buyon olov telbadir,Yalov bo’lay, der endi, yalov!” Chol shunday deb boshini egdi.Dedi: “Qanday odamlar o’tgan!”So’ng u ma’yus ko’zini tikdiYashnab turgan bir tutam o’tga. Yashil edi, yosh edi bu o’t,O’ynashardi barglarida nur.Balki bu o’t “O’tgan kunlar”ningYonib ketgan varag’i erur. Men jim edim: og’rirdi ko’ksim,Tegramda-chi: yoz, kuz, qish, bahor…Daraxtlarda bo’rtardi kurtak,Xazon uchar, bo’ralardi qor. Ko’kka boqsam: osmon yo’q edi,Yer yo’q edi o’rnimdan tursam.Bir o’q meni ta’qib qilardiO’sha kuni qayoqqa borsam. Ko’kragimni tutmoqchi bo’libYo’lin to’ssam, to’xtar edi u.Shivirlardim qayg’uga to’lib:“Bu dunyoga qaytmas endi u!” Shivirlardim dilimda alam,Boqib o’sha… o’sha ToshkandgaVa osmondan kimdir ushbu damMahzun boqib turardi menga… 1987
Pazar, 29 Eylül 2019
Kimsasiz, tinch bog’ chetidagiO’rindiqqa o’tirgan bu chol,Ko’ksidagi – sir ichidagiSirlarini ochdi misli fol: “…Qishmi, yozmi, yoki kuzimidi –Esimda yo’q, faqat yodimda:Ikki devdek yigit turardiQodiriyning ikki yonida. Uning so’zi bitik qog’ozlarUchib yurar edi osmonda,Taratardi ajib ovozlar,Uyg’otardi qo’rquvni qonda. Ortda qolib borardi Toshkand,Mahbus unga ma’yus boqardi –Samarqandni tashlab ketayotganBobur kabi rangi oqarib… Panjaraning orqasidan uKo’rardi: kuz, yoz,qish va bahor…Daraxtlarda bo’rtardi tuyg’u,Xazon uchar, yog’ilardi qor. Uning ko’zi osmonga qarabKimnidir jim siqtab chaqirdi,Samarqandni tashlab ketayotganBobur ko’zi bilan boqardi. “Non” deb yozuv bitilgan moshinTuynugidan uning ko’zlariBu dunyoda hurlik va VatanBuyuk baxtdir, deya so’zlardi. “O’tgan kunlar” varaqlariniShundan keyin o’qidi olov,Shundan buyon olov telbadir,Yalov bo’lay, der endi, yalov!” Chol shunday deb boshini egdi.Dedi: “Qanday odamlar o’tgan!”So’ng u ma’yus ko’zini tikdiYashnab turgan bir tutam o’tga. Yashil edi, yosh edi bu o’t,O’ynashardi barglarida nur.Balki bu o’t “O’tgan kunlar”ningYonib ketgan varag’i erur. Men jim edim: og’rirdi ko’ksim,Tegramda-chi: yoz, kuz, qish, bahor…Daraxtlarda bo’rtardi kurtak,Xazon uchar, bo’ralardi qor. Ko’kka boqsam: osmon yo’q edi,Yer yo’q edi o’rnimdan tursam.Bir o’q meni ta’qib qilardiO’sha kuni qayoqqa borsam. Ko’kragimni tutmoqchi bo’libYo’lin to’ssam, to’xtar edi u.Shivirlardim qayg’uga to’lib:“Bu dunyoga qaytmas endi u!” Shivirlardim dilimda alam,Boqib o’sha… o’sha ToshkandgaVa osmondan kimdir ushbu damMahzun boqib turardi menga… 1987
Yetik Ozan - Bağlama
Pazar, 29 Eylül 2019
Her sevgi bir düğüm atmış kolunaDokundukça inler, yarası vardır.Irak gönüllerin uçurumunaEzgiden bir köprü kurası vardır.Aslı saçlarını yönüne sermiş,Altı tel koparıp göğsüne germiş,Kerem, yarasından bir kabuk vermiş,Sızlaya sızlaya vurası vardır.Aşık sofrasında bir ayak olur,Şenlik bırakanda Sümmânî alır.Humarı kan ile karışıp kalırAtadan toruna süresi vardır.Veysel ile yumup iki gözünüGörür gerçeklerin gizli yüzünü,Emrah ile gamda tartar özünü;Ağır yükü, hafif darası vardır.Ak kuşlukta abdal öğütlemesi,Kara günde kardaş ağıtlaması,Kızıl tanda Avşar yiğitlemesi:Nefesi, nidası, narası vardır.Bozok yaylasında çamlarca uzunBir tütün kesilir çektiği hüzünNice ki, orda bir sürmeli gözünGönlüne yansımış karası vardır.Şeker dağı acı sözden bıkandaEtekleri misket misket kokanda,Ardıçtan kovalar inip çıkandaHer kuyu başında sırası vardır.Söğüt çarşısında günle erenlerZile düzlerinde burçak derenlerAnkara'da dama bulgur serenlerDostudur, hal hatır sorası vardır.Beşparmak’ta gümüş mavzer kesilir;Çatal yüreğine barut basılır,Alt teli bir tetik olup kasılır;Bengide patlamak töresi vardır.Yol üstü inerken Kelkit'in bucağıBağrına saplanır bir bağ bıçağı,Eğin dedikleri gurbet ocağıIraktan el sallar, göresi vardır.Çarşambaya yağmur yağar sel alır;Yamadan dolanır, bayır, bel alırÇorum’da Dürdane kızdan el alırYan yana halaya giresi vardır.Muş'un yokuşunu çıkmış yorulmuş,Narman'da bir güzel görmüş vurulmuş,Ürgüp'te önüne tuzak kurulmuş;Göğsünde üç kurşun beresi vardır.Engeller koymuyor; yol sarp, o yayaZiganalar sisli, Kop kaya kayaBayburt’ta üç günü dönmüş üç aya;Kaygulanıp tütün sarası vardır.Fırat hoyrat akmış, o hoyrat akmış,Urfa gibi göz göz Mardin'e bakmış,Diyarbakır sıcak, kibritsiz yakmış;Harput'un çayında çırası vardır.Şahin yuvasında baykuş tünerkenAntep sınırlardan gazi dönerkenTokat bir yabancı yüze inerkenOn beşliler ile kurası vardır.Gence’de topraksız lale örneğiTebriz’de bayraksız kale örneği,Kerkük’te ceylansız bala örneğiÖksüz tarı, tutsak curası vardır.Nice ki ölüm var er geç kaderdeBir içli ağıtla susar son perdeKaracaoğlan'ın yattığı yerdeSonsuza dek nöbet durası vardır.
Pazar, 29 Eylül 2019
Her sevgi bir düğüm atmış kolunaDokundukça inler, yarası vardır.Irak gönüllerin uçurumunaEzgiden bir köprü kurası vardır.Aslı saçlarını yönüne sermiş,Altı tel koparıp göğsüne germiş,Kerem, yarasından bir kabuk vermiş,Sızlaya sızlaya vurası vardır.Aşık sofrasında bir ayak olur,Şenlik bırakanda Sümmânî alır.Humarı kan ile karışıp kalırAtadan toruna süresi vardır.Veysel ile yumup iki gözünüGörür gerçeklerin gizli yüzünü,Emrah ile gamda tartar özünü;Ağır yükü, hafif darası vardır.Ak kuşlukta abdal öğütlemesi,Kara günde kardaş ağıtlaması,Kızıl tanda Avşar yiğitlemesi:Nefesi, nidası, narası vardır.Bozok yaylasında çamlarca uzunBir tütün kesilir çektiği hüzünNice ki, orda bir sürmeli gözünGönlüne yansımış karası vardır.Şeker dağı acı sözden bıkandaEtekleri misket misket kokanda,Ardıçtan kovalar inip çıkandaHer kuyu başında sırası vardır.Söğüt çarşısında günle erenlerZile düzlerinde burçak derenlerAnkara'da dama bulgur serenlerDostudur, hal hatır sorası vardır.Beşparmak’ta gümüş mavzer kesilir;Çatal yüreğine barut basılır,Alt teli bir tetik olup kasılır;Bengide patlamak töresi vardır.Yol üstü inerken Kelkit'in bucağıBağrına saplanır bir bağ bıçağı,Eğin dedikleri gurbet ocağıIraktan el sallar, göresi vardır.Çarşambaya yağmur yağar sel alır;Yamadan dolanır, bayır, bel alırÇorum’da Dürdane kızdan el alırYan yana halaya giresi vardır.Muş'un yokuşunu çıkmış yorulmuş,Narman'da bir güzel görmüş vurulmuş,Ürgüp'te önüne tuzak kurulmuş;Göğsünde üç kurşun beresi vardır.Engeller koymuyor; yol sarp, o yayaZiganalar sisli, Kop kaya kayaBayburt’ta üç günü dönmüş üç aya;Kaygulanıp tütün sarası vardır.Fırat hoyrat akmış, o hoyrat akmış,Urfa gibi göz göz Mardin'e bakmış,Diyarbakır sıcak, kibritsiz yakmış;Harput'un çayında çırası vardır.Şahin yuvasında baykuş tünerkenAntep sınırlardan gazi dönerkenTokat bir yabancı yüze inerkenOn beşliler ile kurası vardır.Gence’de topraksız lale örneğiTebriz’de bayraksız kale örneği,Kerkük’te ceylansız bala örneğiÖksüz tarı, tutsak curası vardır.Nice ki ölüm var er geç kaderdeBir içli ağıtla susar son perdeKaracaoğlan'ın yattığı yerdeSonsuza dek nöbet durası vardır.
Yunus Emre - Yusuf'u Kaybettim Kenan İlinde
Çarşamba, 02 Ekim 2019
Bir ne derttir ana derman bulunmazYa bu ne yaredir zahmı belirmezYitürdüm Yusuf'um Ken'an elindeYusuf'um bulundu, Ken'an bulunmazBeyim arif isen, var sen yoluncaBunda başlar yiter, kanlar sorulmazManisiz kişiden hiç nesne gelmezKovası yok kuyudan su çekilmezKuyu cismindürür mani kovasıÇekerler kovayı suyu belirmezErenler kapısı, mürüvvet kapısıSıtk ile gelenler, mahrum gülünmezYunus bu manide gark oldu gittiGeri gelmekliğe aklı belirmez
Çarşamba, 02 Ekim 2019
Bir ne derttir ana derman bulunmazYa bu ne yaredir zahmı belirmezYitürdüm Yusuf'um Ken'an elindeYusuf'um bulundu, Ken'an bulunmazBeyim arif isen, var sen yoluncaBunda başlar yiter, kanlar sorulmazManisiz kişiden hiç nesne gelmezKovası yok kuyudan su çekilmezKuyu cismindürür mani kovasıÇekerler kovayı suyu belirmezErenler kapısı, mürüvvet kapısıSıtk ile gelenler, mahrum gülünmezYunus bu manide gark oldu gittiGeri gelmekliğe aklı belirmez
شهریار - ایمان مشتریسی
Cuma, 18 Ekim 2019
شهریار » گزیدهٔ اشعار ترکی آمان اللاه یِئنه شیطان گلیب ایمان آپارا قُورویون قُویمایون ایمانوزی شیطان آپارا منیم ، اینسانلیغمین گُؤرنه حصاری یاوادیر کـی گونوز غـولِ بیابان گلیر اینسان آپارا خرمنی ساققیزا وِئردیک نه یامان چَرچی دی بو هِی گلیر کَنده بیزه درد وئره درمان آپارا چورَگ آلمیش اَلینه ، آج نئجه طاقت گتیسین اِئله بیریازگئجه سی قیزگلیب،اوغلان آپارا قانلی دیرناخلارینان«انگلیس» اَل قاتدی بیزه باخیسان«روس»دا آرازدان کئچیر ایران آپارا آرادان بیرده بیزی بُؤلسه لر اربابلاریمیز قورخورام قُویمیالار تبریزی ، تهــران آپارا قارا طوفان کی داخی خلقیله شوخلوق اِئله مز سِئل گرَک اِئل داغیدا،اِئو ییخا،ایوان آپارا بو قارانلیق گئجه لرده قاپوموز پیس دُویولور نه بیلیم ،بلکه اَجَل دیردایانیب جان آپارا آناما سُویله یین اُوغلون ییخیلیب سنگرده تِئللرین باس یاراما ، قُویما منی قان آپارا سَلقه لی اُغرو تاپیلمیشسا بو باشسیز یئرده «شهریار»دان دا گرَک بیر دُولی دیوان آپار
Cuma, 18 Ekim 2019
شهریار » گزیدهٔ اشعار ترکی آمان اللاه یِئنه شیطان گلیب ایمان آپارا قُورویون قُویمایون ایمانوزی شیطان آپارا منیم ، اینسانلیغمین گُؤرنه حصاری یاوادیر کـی گونوز غـولِ بیابان گلیر اینسان آپارا خرمنی ساققیزا وِئردیک نه یامان چَرچی دی بو هِی گلیر کَنده بیزه درد وئره درمان آپارا چورَگ آلمیش اَلینه ، آج نئجه طاقت گتیسین اِئله بیریازگئجه سی قیزگلیب،اوغلان آپارا قانلی دیرناخلارینان«انگلیس» اَل قاتدی بیزه باخیسان«روس»دا آرازدان کئچیر ایران آپارا آرادان بیرده بیزی بُؤلسه لر اربابلاریمیز قورخورام قُویمیالار تبریزی ، تهــران آپارا قارا طوفان کی داخی خلقیله شوخلوق اِئله مز سِئل گرَک اِئل داغیدا،اِئو ییخا،ایوان آپارا بو قارانلیق گئجه لرده قاپوموز پیس دُویولور نه بیلیم ،بلکه اَجَل دیردایانیب جان آپارا آناما سُویله یین اُوغلون ییخیلیب سنگرده تِئللرین باس یاراما ، قُویما منی قان آپارا سَلقه لی اُغرو تاپیلمیشسا بو باشسیز یئرده «شهریار»دان دا گرَک بیر دُولی دیوان آپار